Nguyên nhân là do ưu điểm của nhiệt điện than cho giá thành sản xuất thấp (khoảng 7cent/kWh); Vốn đầu tư không quá cao, thấp hơn thủy điện, điện mặt trời, điện gió, điện hạt nhân (khoảng 1.500 USD/kWh); Khả năng huy động công suất lớn nên sản lượng điện phát ra lớn; Không lệ thuộc vào địa điểm như thủy điện, thời gian xây dựng cũng không quá lâu (khoảng 3 năm).
Tuy nhiên, nhược điểm của nhiệt điện than là dùng khối lượng lớn nhiên liệu để sản xuất điện (chiếm 60% giá thành sản xuất điện). Nhiệt điện than là nguồn phát thải lớn các chất thải ra môi trường, đặc biệt là các chất thải rắn, chất thải khí và chất thải nước, mất nhiều diện tích làm địa điểm xây dựng bãi chứa
tro, xỉ.
Theo báo cáo mới nhất của Bộ Công Thương, hiện cả nước có 20 nhà máy nhiệt điện than đang vận hành thải lượng tro xỉ,
thạch cao hơn 15,7 triệu tấn/năm. Vì vậy, việc xử lý lượng tro, xỉ từ các nhà máy điện đốt than đang là vấn đề cấp bách nhằm bảo vệ môi trường.
Về vấn đề này, Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất phân bón là sử dụng làm nguyên liệu sản xuất
vật liệu xây dựng.
Nhưng vướng mắc lớn nhất là nhiều
doanh nghiệp sản xuất xi măng,
gạch không nung lại không đủ điều kiện tiếp nhận tro xỉ theo quy định của Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 4 năm 2015 và thiếu các Quy chuẩn kỹ thuật đối với tro xỉ làm vật liệu xây dựng,
vật liệu san nền.
Theo ông Nguyễn Văn Thanh, Trưởng phòng An toàn sức khỏe và Môi trường (Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng), mỗi ngày Công ty Vũng Áng thải 3.000 tấn tro xỉ (tương đương 1 triệu tấn tro xỉ/năm). Mặc dù theo Quyết định 1696, Nhà máy đã hợp tác với một số doanh nghiệp như:
Xi măng Sông Gianh,
Xi măng Hoàng Mai để đưa vào sử dụng làm nguyên liệu đầu vào sản xuất xi măng và
bê tông đầm lăn nhưng sau một thời gian, việc này đã bị ngừng lại.
Nguyên nhân là do cảnh sát môi trường kiểm tra và cho rằng các nhà máy này sử dụng tro xỉ khi chưa được phép vì theo Nghị định 38, tất cả các đơn vị tiêu thụ và sử dụng tro xỉ phải có đánh giá tác động môi trường, cụ thể là vật liệu đưa vào sản xuất tại các nhà máy này phải ghi rõ là sử dụng tro bay của các nhà máy nhiệt điện. Đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp liên kết sớm xin phép Bộ TN&MT cấp phép sử dụng vật liệu tro xỉ.