Theo đó, giá thép nếu tính từ đầu năm 2021 đã tăng 20 - 60% (cao điểm là tăng 60%). Cuối năm 2020, giá xi măng từ 1.400 đồng/kg, đến nay là 1.980 đồng; giá nhựa đường là 11.287 đồng đã lên 17.800 đồng, giá dầu DO cũng tăng từ 12.420 đồng lên 30.200 đồng. Các nguyên, vật liệu chính tăng cao, dẫn đến giá gói thầu tăng trung bình từ 18 - 30%.

Đại diện Cục Quản lý Xây dựng và Chất lượng Công trình Giao thông (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, về lý thuyết, các hợp đồng xây lắp của dự án cao tốc Bắc - Nam điều chỉnh theo chỉ số trượt giá CPI. Tuy nhiên, việc chỉ số giá chưa được các địa phương công bố kịp thời và chưa phù hợp với biến động thực tế.

Do đó, ngành giao thông đề nghị Sở Xây dựng các tỉnh công bố giá vật liệu và chỉ số giá xây dựng kịp thời, phù hợp với giá thị trường, xem xét xây dựng chỉ số giá riêng cho các gói thầu các dự án cao tốc, khác với chỉ số giá vật liệu cho các công trình xây dựng.
  Bên cạnh đó, một số địa phương đang triển khai các dự án lớn, chủ đầu tư và nhà thầu thi công ký hợp đồng theo đơn giá cố định, theo quy định thì không được điều chỉnh. Như vậy, nếu nhà thầu tiếp tục thi công nguy cơ lỗ nặng.

Ngoài ra, VARSI nêu hệ thống định mức thiếu cập nhật theo công nghệ mới, thiếu các hệ số an toàn, thiếu định mức công tác bảo dưỡng bảo trì đà giáo, thiết bị, dẫn đến khi thi công, các nhà thầu phải tự bỏ các chi phí để bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị.

Cùng với đó, định mức quản lý dự án được Bộ Xây dựng ban hành có chi phí thấp, đặc biệt là các dự án có quy mô lớn, kéo dài hoặc liên quan đến nhiều địa phương. Hiện nay, chi phí quản lý dự án thường phải huy động nguồn vốn gấp 2 - 4 lần so với định mức.

Tương tự, công tác tư vấn giám sát, chi phí tư vấn giám sát được xác định theo định mức được Bộ Xây dựng ban hành là rất thấp. Để có thể lập hồ sơ mời thầu thực hiện giám sát, chi phí tư vấn tăng gấp 2 - 3 lần so với con số được xác định theo định mức.

VARSI kiến nghị Chính phủ yêu cầu các tỉnh công bố kịp thời giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo tháng, phù hợp giá cả thực tế của thị trường nơi xây dựng công trình làm cơ sở cho chủ đầu tư, nhà thầu điều chỉnh giá hợp đồng. Đồng thời, Hiệp hội đề nghị cho phép chủ đầu tư, nhà thầu phối hợp với các đơn vị tư vấn chuyên ngành để xây dựng chỉ số giá riêng cho các dự án đặc thù như cao tốc Bắc - Nam.

Cùng với đó, nguyên tắc tính giá vật liệu phải căn cứ vào khả năng cung cấp thực tế, trữ lượng còn lại của mỏ tại địa phương hoặc vùng lân cận.

Bộ Xây dựng được kiến nghị bổ sung các định mức còn thiếu, cập nhật công nghệ mới, cập nhật lại đơn giá ca máy, nhân công phù hợp với chi phí các nhà thầu đang phải trả; đồng thời điều chỉnh định mức quản lý dự án, tư vấn giám sát cho phù hợp với thực tế.