Cuối tuần qua, Công ty Cổ phần Thép Hòa Phát đã nhập 55.000 tấn tinh quặng từ Nam Phi để phục vụ cho quá trình sản xuất. Đây là lần đầu tiên đơn vị này nhập tinh quặng.

"Lô hàng này giúp Hòa Phát khơi thông được nguồn nguyên liệu từ thế giới trong bối cảnh nguồn quặng trong nước thiếu thốn", đại diện đơn vị này cho biết. Căn cứ vào diễn biến thị trường và nhu cầu sản xuất, Hòa Phát sẽ tiếp tục nhập khẩu quặng trong thời gian tới.


Cũng như Hòa Phát, nhiều doanh nghiệp thép thời gian qua phản ánh tình trạng nguồn cung nguyên liệu đạt tiêu chuẩn trong nước thiếu thốn. Báo cáo của Hiệp hội Thép cho hay tổng sản lượng của các lò cao đang hoạt động tại Việt Nam mới đạt hơn 2 triệu tấn và dự kiến sẽ tăng lên 10 triệu tấn sau khi các lò cao đang xây dựng đi vào hoạt động. So với nhu cầu hơn 20 triệu tấn quặng sắt từ năm 2016, con số này chỉ đáp ứng 50%.

"Việt Nam đang rất thiếu nguồn quặng sắt bởi các mỏ đều rằm rải rác ở các tỉnh và đa số chất lượng thấp", ông Nguyễn Văn Sưa - Phó chủ tịch Hiệp hội Thép chia sẻ với VnExpress. Do đó, ông đồng tình với việc các doanh nghiệp thép nhập khẩu quặng từ nước ngoài, bởi giá thế giới hiện nay ở mức thấp và chất lượng tốt. "Quặng của Việt Nam dù có khai thác được thì vẫn cần nhập thêm để trung hòa chất lượng", vị này nói.

Số liệu từ Bloomberg cho hay giá quặng thế giới đã giảm 47% trong năm 2014 do nguồn cung từ các ông lớn ngành mỏ là BHP, Rio Tinto tăng lên. Citigroup nhận định giá quặng sắt sẽ tiếp tục giảm, tính bình quân, giá thế giới năm 2015 khoảng 45 USD một tấn, thấp hơn một nửa so với giá trung bình năm 2014. Sang năm 2016, tổ chức này dự đoán giá quặng sẽ tiếp tục giảm về mức 40 USD và 39 USD vào năm 2017.

Để đảm bảo phục vụ cho các nhà máy sản xuất trong nước, từ năm 2012, Chính phủ đã ban hành chỉ thị về việc cấm xuất khẩu các loại khoáng sản, trong đó có quặng sắt để dành cho việc chế biến sâu trong nước. Theo lãnh đạo Hiệp hội Thép, với trữ lượng còn lại của quặng sắt chỉ khoảng 1,3 tỷ tấn, không tính quặng sắt Tây Nguyên chất lượng thấp, chủ trương này của Chính phủ hoàn toàn nhất quán với tình trạng doanh nghiệp trong nước thiếu nguồn nguyên liệu.

Từ năm 2007, Việt Nam đã tính tới việc khai thác mỏ sắt Thạch Khê (Hà Tĩnh) với mục tiêu cung ứng nguyên liệu quặng sắt cho nhà máy thép tại Hà Tĩnh và các doanh nghiệp trong nước có nhu cầu. Đây được đánh giá là mỏ sắt lớn nhất khu vực Đông Nam Á, tổng sản lượng quặng khai thác có thể đạt mức 370 - 400 triệu tấn.

Sau hơn 7 năm, tiến độ khai thác mỏ sắt này vẫn dậm chân tại chỗ do những cổ đông của chủ đầu tư dự án - Công ty Cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) không góp đủ số vốn pháp định 2.400 tỷ đồng.

"Đây là nguồn tài nguyên lớn, rất tiềm năng đang bị ngủ say dưới lòng đất cần được đánh thức. Mỏ Thạch Khê đi vào hoạt động không chỉ là nguồn cung quan trọng cho doanh nghiệp luyện kim bằng công nghệ lò cao hiện đại trong nước, mà còn giúp hạn chế nhập siêu, không tốn ngoại tệ cho nhập khẩu quặng sắt", đại diện một doanh nghiệp thép cho hay.

Trong bối cảnh này, Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đã có văn bản tháo gỡ khó khăn để dự án đầu tư khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê sớm đi vào hoạt động. Theo đó, đến hết ngày 15/7 tới, nếu các cổ đông của TIC vẫn không góp đủ vốn thì cho phép cổ đông hiện hữu điều chỉnh tỷ lệ góp vốn để bảo đảm nguồn huy động cho dự án. Trường hợp các cổ đông hiện hữu không góp đủ, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) sẽ tăng phần vốn góp.

Hiện TIC có 9 cổ đông, trong đó Vinacomin là cổ đông chính với tỷ lệ góp 30%, Công ty Khoáng sản thương mại Hà Tĩnh 24%, Tổng công ty Thép Việt Nam 20%, Tổng công ty Sông Đà (5%), Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam - Vinashin 5%, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển - BIDV 5%, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông - VNPT 4%, Công ty TNHH Sản xuất XNK Bình Minh 4%, Công ty cổ phần Khoáng sản Luyện kim Thăng Long 3%.

Ngoài ra, Chính phủ cũng  đồng ý lựa chọn đơn vị tư vấn nước ngoài có đủ năng lực, kinh nghiệm để thẩm định thiết kế kỹ thuật theo hình thức chỉ định thầu. Theo ông Sưa, do nằm ở địa hình không thuận lợi, sát biển và quặng ở sâu hơn mặt nước biển từ 30m đến vài trăm mét nên việc khai thác là điều không dễ dàng, cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng.