Đánh đố người tiêu dùng

Sau nhiều năm tiết kiệm, anh Nguyễn Văn Thắng, xã Song Mai (TP Bắc Giang) mua được mảnh đất và dự định xây căn nhà mới ở khu dân cư số 3. Khi đi khảo giá các mặt hàng vật liệu xây dựng, anh không khỏi bất ngờ. Đơn cử như các loại thép xây dựng, chỉ dạo qua vài cửa hàng, anh Thắng đã được giới thiệu hàng chục loại khác nhau. Trong đó, một số sản phẩm của doanh nghiệp Nhà nước, công ty liên doanh cũng có rất nhiều sản phẩm của các doanh nghiệp tư nhân mà người bán quen gọi là thép tổ hợp.
Với những thương hiệu lớn như Pomina, Hòa Phát, Việt Nhật… thì giá cả, kích cỡ đều được niêm yết rõ, thông tin đầy đủ, dễ dàng tra cứu. Nhưng vẫn loại y chang như vậy, chỉ tên gọi khác một chút, những khách hàng ít kinh nghiệm như anh Thắng cảm thấy “hoa mắt”, rất khó lựa chọn. Theo tiết lộ của một chủ cửa hàng vật liệu xây dựng, chiêu trò của các cơ sở sản xuất thép chất lượng kém thường dùng để che mắt người tiêu dùng là làm giảm kích thước đường kính bằng cách vuốt cây thép có tiết diện hình ô van thay cho hình tròn. 

Với cách này, người mua khi đo chiều rộng vẫn đủ nhưng chiều cao lại thiếu. Hoặc chế tạo gân thép cao lên, khi đo đường kính thì đủ kích thước nhưng trọng lượng bị thiếu. Chưa kể trên thị trường còn đang có nhiều loại thép được cho là xuất xứ từ Trung Quốc âm thầm được mua bán, loại này giá thành rất rẻ và thường nhái các thương hiệu nổi tiếng.

Gia đình chị Phạm Thị Loan ở xã Trù Hựu (Lục Ngạn) đang sửa nhà, đến lúc mua các thiết bị vệ sinh, chị khá bối rối không biết chọn loại nào. Tham khảo tại một số cửa hàng, chị Loan được tư vấn những loại chính hãng, khá đắt tiền như Toto, Inax, Viglacera… 

Ngoài ra, còn có vô số sản phẩm có tên gần giống, giá rẻ có khi chỉ bằng một nửa. Ví như một chậu rửa (lavabo) chính hãng có giá hơn 600 nghìn đồng nhưng loại giống y hệt như vậy chỉ gần 300 nghìn đồng. Tuy vậy, quan sát kỹ, chị nhận thấy hàng nhái nước men không đẹp bằng hàng thật… Người bán nói rằng họ đáp ứng nhu cầu của mọi khách hàng, người không đòi hỏi cao hoặc khả năng tài chính hạn chế vẫn có thể mua được.

Siết chặt quản lý

Trò chuyện với một số thợ xây, thợ lắp đặt thiết bị vệ sinh, điện nước, họ không ngần ngại nói thẳng: Hàng giả thì người bán rất thận trọng nhưng không phải không có. Còn hàng có tên, mã sản phẩm gần giống chính hãng thì rất phổ biến. Đấy không phải hàng giả, hàng nhái nhưng nếu người tiêu dùng không để ý hoặc không biết rất dễ nhầm lẫn. Kiểu dáng, màu sắc không khác nhiều, tên gọi cũng na ná nhưng giá rẻ hơn đáng kể, dĩ nhiên chất lượng cũng kém hơn.

Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Quang Minh, Phó trưởng Phòng Kinh tế và Vật liệu (Sở Xây dựng) cho biết, tình trạng các loại vật liệu xây dựng kém chất lượng được bán trà trộn cùng với những sản phẩm chính hãng diễn ra rất phức tạp. Phổ biến nhất là sắt thép, xi-măng, gạch xây và gạch lát, thiết bị vệ sinh, điện, sơn… những loại này ảnh hưởng trực tiếp đến kết cấu, tuổi thọ, chất lượng, sự an toàn của công trình. Các cơ sở sản xuất ngày càng tinh vi khiến người tiêu dùng và ngay cả cơ quan quản lý cũng khó phân biệt được.

Với trách nhiệm được giao, Phòng Kinh tế và Vật liệu sẽ tiếp tục tham mưu với Sở Xây dựng và UBND tỉnh yêu cầu các đơn vị sản xuất vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh nghiêm túc tuân thủ thực hiện các quy định về quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa vật liệu xây dựng. Các chủ đầu tư, nhà thầu tham gia xây dựng khi đưa các sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng vào sử dụng trong công trình phải kiểm tra chất lượng đầu vào bảo đảm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và tuân thủ theo thiết kế được duyệt. Đồng thời, tăng cường lấy mẫu thí nghiệm kiểm tra chất lượng sản phẩm hàng hóa trước khi sử dụng vào công trình và trong quá trình thi công.

Cùng đó, phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn các tổ chức và cá nhân sản xuất vật liệu xây dựng thực hiện công bố tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm hàng hóa vật liệu xây dựng theo quy định hiện hành. Tổ chức kiểm tra, thanh tra định kỳ, đột xuất việc tuân thủ quy định pháp luật về quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng trong quá trình sản xuất, lưu thông và đưa vào sử dụng trong công trình xây dựng. Đề nghị xử lý theo thẩm quyền đối với các trường hợp không tuân thủ thực hiện công tác quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo quy định.

Về phía người tiêu dùng, để tránh rủi ro, nên lựa chọn những sản phẩm có xuất xứ, nguồn gốc rõ ràng, mua tại những cửa hàng, đại lý uy tín, chính hãng. Tuy vậy, ngành công thương, lực lượng quản lý thị trường, công an cần tăng cường phổ biến, hướng dẫn người dân nhận biết hàng thật và hàng nhái, hàng giả trong lĩnh vực vật liệu xây dựng; tập trung kiểm soát thị trường và quá trình lưu thông, quyết liệt ngăn chặn nguồn hàng nhập lậu, kém chất lượng, xử phạt nghiêm những cơ sở, cá nhân sản xuất, vận chuyển, kinh doanh vật liệu xây dựng nhái, giả, chất lượng kém.