Dẫn truyền và tác động


Vật liệu đóng vai trò chủ yếu trong dẫn truyền khí trong cũng như ngoài nhà. Những vật liệu cứng và có bề mặt sáng, bóng loáng, màu sắc tươi khiến ánh sáng phản xạ mạnh hơn mang tính dương nhiều hơn. Những vật liệu xốp, mềm, màu sắc đậm và tối, bề mặt nhám… thường mang nhiều tính âm và làm chậm dòng khí lưu chuyển.

Ta có thể thấy ngôi nhà truyền thống của người Việt thiên về tính âm nhiều hơn, bởi vật liệu sử dụng trước đây chủ yếu nguồn gốc tự nhiên, chỉ qua sơ chế và để bề mặt thô nhám.

Còn những không gian hiện đại ngày nay thể hiện sự năng động, kích thích năng lượng làm việc, giao tiếp đối ngoại nhiều sẽ thiên về sử dụng vật liệu có tính dương nhiều hơn, trong khi các không gian nghỉ ngơi, yên tĩnh, đối nội nhiều hơn sẽ vẫn thiên về cách dùng vật liệu mang tính âm. Xu hướng chung là cân bằng, hài hòa các phần âm - dương khi sử dụng vật liệu để tạo sự thân thiện với con người.


Các vật liệu còn tác động lên con người thông qua các giác quan thụ cảm đối với không gian cấu thành bởi vật liệu. Thị giác cho ta nhìn thấy bề mặt, cảm nhận màu sắc, nóng hay lạnh, xa hay gần. Khứu giác giúp ngửi thấy mùi sơn, mùi gỗ, mùi hoa cỏ...

Xúc giác đóng vai trò quan trọng khi ta chạm vào, tiếp xúc với bề mặt các vật liệu trong quá trình sử dụng ngôi nhà và các vật dụng trong nhà. Ngoài ra còn có thính giác để nghe các tiếng động khi di chuyển trên sàn nhà, đóng mở cửa hoặc khi mưa rơi trên mái. Một ngôi nhà sử dụng vật liệu đúng nơi đúng chỗ sẽ không chỉ là sự bền chắc, tiện dụng mà còn tác động rất lớn vào tâm lý người cư ngụ.

Ví dụ: khi đóng một cánh cửa sắt nặng nề âm thanh rít lên ken két, sẽ gây cảm giác khó chịu hơn là đóng một cửa gỗ nhẹ nhàng êm ái. Những cảm giác không vững chắc, thiếu thoải mái thường hình thành và tích tụ lại lâu ngày sẽ tạo ra stress, gây mất ngủ và bất an, trong khi yếu tố an cư, cảm giác bình yên rất quan trọng trong một căn nhà.

Theo nguyên lý âm - dương, xét về mặt tĩnh - động thì những chỗ giao tiếp nhiều và thay đổi thường xuyên (dương thịnh) nên dùng vật liệu có tính dương. Ví dụ như phòng khách, chỗ kinh doanh, phòng ăn hay nơi sinh hoạt gia đình.

Còn đối với không gian cần tĩnh lặng (âm thịnh) và mang tính riêng tư như phòng ngủ, phòng làm việc, phòng vệ sinh… thì nên dùng vật liệu hoàn thiện có kích thước, tỷ lệ vừa phải và tương quan với ánh sáng, công năng sử dụng của chỗ đó.

Kích cỡ vật liệu có thể tăng tỷ lệ thuận theo kích thước không gian sử dụng, tuy nhiên vẫn có ngoại lệ trong những trường hợp không gian cần điểm nhấn, ví dụ một phòng tắm nhỏ có thể dùng mảng gương soi lớn và gạch màu tươi để tăng thêm dương quang nhờ phản chiếu ánh sáng.

Dùng vật liệu đúng ngũ hành


Có thể xem xét một số vật liệu cơ bản theo ngũ hành như sau:

- Gỗ, vải, mây tre: thuộc mộc, được chuộng nhiều trong môi trường ở bởi cảm giác ấm áp, sang trọng và gần gũi thiên nhiên, phù hợp không gian có tính mộc như phòng ngủ, thư giãn, sinh hoạt gia đình. Vật liệu thuộc mộc sẽ hợp với gia chủ mạng mộc (bình hòa), hỏa (tương sinh), khắc với người mạng thổ và vượng bởi người mạng thủy (nghĩa là người mạng thủy hoặc không gian có tính thủy khi dùng vật liệu có màu xanh lá cây, gỗ hoặc vải - mộc - sẽ hợp và hiệu quả hơn cho vật liệu đó).

- Gạch, đá, gốm: thuộc thổ, vật liệu luôn đem lại cảm giác vững bền, ổn định, nguyên sơ. Đây cũng là vật liệu chủ yếu trong xây dựng hiện nay với nhiều khả năng biến đổi, phối ghép sinh động và dùng hầu hết trong các không gian nội thất bởi tính trung dung.

Vật liệu thuộc thổ sẽ hợp với gia chủ mạng thổ (bình hòa), kim (tương sinh), khắc với người mạng thủy và vượng bởi người mạng hỏa.

- Thép và các kim loại: thuộc kim và gắn liền với các kỹ thuật hiện đại, đem lại tính năng động và mới mẻ. Các vật liệu màu trắng, sơn phủ ánh bạc và đồng cũng được xem là hành kim.

Phòng làm việc, garage, mặt tiền công ty… là những không gian hợp với hành kim. Vật liệu thuộc hành kim sẽ hợp với gia chủ mạng kim (bình hòa), thủy (tương sinh), khắc với người mạng mộc và vượng bởi người mạng thổ. Thép và kính phối hợp nhau tạo nên bề mặt hiện đại và có tính lạnh vì là kim phối với thủy.

- Thủy tinh, kính các loại: đây là vật liệu vừa có đặc tính sáng bóng, sắc bén của hành kim, vừa có sự lung linh dẫn truyền ánh sáng của hành thủy. Với cát là nguyên liệu chính chế tạo và đặc tính mặt phẳng nên thủy tinh cũng thuộc hành thổ nữa.

Không gian vệ sinh, giải trí, phòng trẻ em… có tính thủy cao. Vật liệu thuộc hành thủy sẽ hợp với gia chủ mạng thủy (bình hòa), mộc (tương sinh), khắc với người mạng hỏa và vượng bởi người mạng kim.

- Đa số các vật liệu xây dựng đều qua quá trình gia nhiệt khi sản xuất nên đều mang yếu tố hỏa, nhất là vật liệu tổng hợp như nhựa, chất dẻo. Mặt khác, khả năng lưu nhiệt và giãn nở do nhiệt của bề mặt vật liệu cũng là thước đo tính hỏa nhiều hay ít của vật liệu đó. Bề mặt vật liệu có màu đỏ, cam cũng được xem là hành hỏa. Ví dụ một bức tường sơn màu đỏ hay ốp kính đỏ thì tính hỏa là trên bề mặt, tính thổ là trong kết cấu.

Vật liệu thuộc hành hỏa sẽ hợp với gia chủ mạng hỏa (bình hòa), thổ (tương sinh), khắc với người mạng kim và vượng bởi người mạng mộc.

Nguyên tắc 4T
 

Cũng như các bố trí thuận phong thủy khác, sử dụng vật liệu là quá trình được tích lũy qua thời gian. Khoa học phong thủy đúc kết các nguyên tắc gọi nôm na là 4T sau đây:

- Thống nhất: ngôi nhà không phải là nơi tập hợp, phô trương đủ các chủng loại vât liệu. Khai thác tốt tính năng của một số vật liệu nhất quán sẽ giúp nội khí toàn nhà luôn quân bình hơn là vật liệu thiếu đồng bộ hoặc quá dư thừa. Khai thác hiệu quả vật liệu dễ kiếm dễ gia công tại chỗ (vật liệu địa phương) cũng là xu hướng kiến trúc hiện đại mà thế giới khuyên dùng.

- Tiết giảm: dùng vật liệu phù hợp với nhu cầu, điều kiện kinh tế, nếu không đáng phải sử dụng vật liệu đắt tiền thì nên cân nhắc. Đây cũng là yếu tố “ngũ hư” trong phong thủy: tránh lãng phí không gian, vật liệu, chi phí như cha ông ta ngày trước chọn vật liệu bền chắc mà vẫn giản dị theo quan điểm “tốt gỗ hơn tốt nước sơn”.


- Thích hợp: vật liệu phải dùng đúng nơi đúng chỗ, trong - ngoài rạch ròi, tránh lẫn lộn. Dùng vật liệu cũng cần phải đúng với chức năng sử dụng không gian (ví dụ phòng karaoke nên dùng vật liệu hút âm tốt, phòng vệ sinh nên dùng gạch chống trơn trượt).

- Thẩm mỹ: vẻ đẹp vật liệu làm nên vẻ đẹp công trình, vẻ đẹp đó cũng cần phải giữ vững qua thời gian, thuận tiện bảo trì sửa chữa. Khéo chọn vật liệu hoàn thiện sẽ tạo nên cá tính, điểm nhấn phù hợp, tác động nổi bật khí cho phong thủy trong không gian sống.

Làm được các bước nêu trên thì chữ T thứ năm - thân thiện (về mặt vật liệu trong xây dựng và sử dụng) sẽ đạt được trong không gian sống. Sự thân thiện đó, suy cho cùng chính là kết quả của quá trình chọn lọc và tiếp nhận cũng như loại trừ các yếu tố hợp và không hợp để đọng lại trong nơi cư ngụ những gì hữu ích, hài hòa và bền lâu.