Tổng quan về vật liệu tre

Qua bàn tay khéo léo và óc sáng tạo của người thợ thủ công Việt Nam, chất liệu thiên nhiên này đã biến thành các sản phẩm rất hữu dụng đối với đời sống con người, từ những vật dụng nhỏ nhất như chiếc tăm, chiếc giỏ đến những sản phẩm trang trí nội thất và cả những công trình kiến trúc, các ngôi nhà cư trú… Nếu được xử lý đúng kỹ thuật, các sản phẩm tre không những có giá trị sử dụng thực tế với nét mỹ thuật độc đáo mà còn có độ bền hàng trăm năm.

Ngày nay, những sản phẩm tre truyền thống đã vượt ra khỏi lũy tre làng đến với nhiều tỉnh, thành trong cả nước, thậm chí còn vượt đại dương để đến với năm châu.

Cây tre với nhiều loài khác nhau: vầu, nứa, lồ ô, tre gai, luồng, tầm vông, trúc… sau đây khi nói đến vật liệu tre là gồm cả những loài trên. Vật liệu tre có nhiều ưu điểm như: Mang vẻ đẹp riêng rất mộc mạc nhưng cũng rất hiện đại nếu biết tạo hình, thân thiện môi trường (phát triển nhanh nên có thể khai thác trong thời gian ngắn hơn gỗ, tài nguyên tre tương đối dồi dào, trồng tre có tác dụng chống xói mòn đất, không cần phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…), cách âm khá tốt, cách điện tốt…. Ngày nay với công nghệ tre ép khối thì vật liệu tre cũng được phát triển ứng dụng được nhiều hơn. Bên cạnh ưu điểm thì vật liệu tre cũng có một số nhược điểm như: dễ cháy, dễ bị xuống cấp, tính chính xác về kích thước, tiêu chuẩn hóa khó vì các thân tre không đều nhau cả về mắt, độ dài, đường kính.

Kết hợp vật liệu tre và kim loại trong nội thất

Trong các không gian nội thất tre cũng được ứng dụng rộng rãi từ trần, tường, sàn đến đồ đạc tạo nên những không gian mang vẻ đẹp rất riêng. Tuy nhiên, hiện nay nội thất dùng vật liệu tre về tạo hình khá hạn chế do chỉ dùng bản thân vật liệu tre không kết hợp với vật liệu khác. Vì vậy giải pháp nhằm tạo sự linh hoạt, tự do sáng tạo trong việc ứng dụng vật liệu tre trong nội thất là cần thiết. Nhiều giải pháp đã được đưa ra và một trong số đó là kết hợp tre với kim loại. Kim loại được sử dụng nhiều trong nội thất và xây dựng, là vật liệu bền, dễ tạo hình, nó có thể làm khung để tre bám vào nên sự kết hợp giữa hai loại vật liệu sẽ khá độc đáo, ấn tượng.
 

Có nhiều cách để kết hợp vật liệu tre và kim loại như: buộc dây, đan tre lên khung kim loại, bắt vít, chốt,…

Các phương pháp liên kết tre và kim loại trong nội thất: 

1. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng cách đan trực tiếp tre lên khung kim loại  

Cách này là dùng các thanh tre, khúc tre, hoặc tre ép khối đã được phay nhỏ…buộc vào một khung kim loại tạo thành hệ kết cấu Tre - Kim loại. Thường buộc bằng lạt, dây sợi, ít khi dùng dây thép. 
 

2. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng cách đan trực tiếp lên khung kim loại 

Dùng những lan tre mảnh nhỏ đan trực tiếp lên khung kim loại. Đầu tiên, sau khi có thiết kế, các khung kim loại sẽ được tạo hình trước. Tiếp theo, các thanh tre sẽ được chẻ từ những đoạn tre được cắt khúc có chiều dài hợp lý. Và các thanh tre được tước mỏng sẽ được đan vào khung kim loại. Có thể gia công chắc chắn hơn bằng kết hợp thêm các sợi dây sợi nhỏ, dây kim loại, lạt.
 

3. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng bắt vít, chốt 

 Các khúc tre, các thanh tre được khoan, đục lỗ trước rồi sẽ được dùng đinh, chốt xỏ qua để kết nối với các ống, thanh kim loại. Chốt ở đây có thể dùng chốt kim loại, chốt gỗ, chốt tre hoặc vật liệu khác... 
 

4. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng cách kẹp 

Đây là cách khá táo bạo và độc đáo gây ấn tượng thị giác cao. Các thanh tre to nhỏ được cắt khúc hoặc tước, chẻ ra sẽ được kẹp trực tiếp bằng kim loại. Các tấm kim loại này tạo kết cấu ôm chặt tre có thể được gia cố thêm phụ kiện như ốc để có thể siết chặt các thanh tre hơn. Ngoài ra cần chú ý là do các ống tre đường kính không đều nhau vì vậy để cho chặt hơn có thể dùng một lớp đệm lót mỏng bằng cao su, vải... 
 

5. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng ống, khớp kim loại 

Kiểu mối nối này có thể là khớp đơn, đôi, ba...hoặc nhiều hơn và khá giống như kiểu nối ống nước. Kiểu nối này khá tiện lợi, bền chắc nhưng khá tốn kém. Là loại hình liên kết các chi tiết bằng tre mới chỉ ra đời trong vài năm trở lại đây, loại liên kết này vốn được cải tiến và khắc phục từ nền tảng của loại liên kết chốt. Với những ứng dụng công nghệ cao, loại liên kết này vượt trội hơn hẳn về tính chính xác, độ bền chắc và giá trị thẩm mỹ của các chi tiết trong công trình bằng tre, nhược điểm của loại liên kết này là giá thành sản xuất ra các mối nối bằng thép còn cao. Do đó việc ứng dụng loại liên kết này còn chưa phổ biến rộng rãi. Tuy nhiên, nhờ những cải tiến không ngừng của khoa học và khả năng sản xuất đại trà trên diện rộng, trong tương lai kiểu mối nối có sử dụng liên kết thép chắc chắn sẽ phát triển vượt bậc và thay thế dần các phương pháp cũ.

Với kiểu dùng tre với khớp nối kim loại này có thể tạo ra những khung nhà có khẩu độ, diện tích rất lớn và mang một vẻ đẹp rất độc đáo. 
 

6. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng cách xỏ 

Có thể đục lỗ trên thân tre rồi cho kim loại xuyên qua hoặc ngược loại tạo lỗ trên kim loại, tạo hình kim loại rồi lồng tre vào, . Các lỗ trên thân tre có thể to nhỏ tùy ý chỉ cần tránh không làm nứt hỏng thân tre. Khi xỏ kim loại vào rồi có thể gia cố thêm bằng keo, ốc vít, dây...nếu không cần quá chắc chỉ xỏ vào làm sao cho khớp và đạt được ý đồ mong muốn là được.

Khi các lỗ trên kim loại để xỏ tre vào thì kích thước có thể đa dạng hơn là lỗ trên thân tre để xỏ kim loại vào. Các lỗ này có thể từ vài milimet để xỏ thanh tre nhỏ đã được tước nhỏ đến các lỗ rất to xỏ được nhiều thân tre nguyên khúc.  
 

7. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng chết kết dính 

Tre và kim loại còn có thể kết dính bằng loại keo độ bền chắc cao. Kết hợp bằng keo thường dùng cho những chi tiết không lớn. Các miếng, các chi tiết tre sau khi đã được tỉa tót tạo hình được đính lên kim loại bằng keo. Hoặc ngược lại có thể dùng các miếng hình mỏng bằng kim loại để dán lên thân tre, hoặc một bề mặt kết cấu tre sẽ tạo những hiệu ứng đặc biệt thú vị.

Với kiểu kết hợp bằng keo nên chú ý chất lượng của loại keo và bề mặt dán keo phải được xử lý khô ráo, đủ độ nhám nhất định thì kết cấu sẽ bền hơn. Kiểu kết hợp này độ chịu lực không cao nên chỉ dùng cho các chi tiết trang trí là chính. 
 

8. Phương pháp liên kết tre và kim loại bằng cách kết nối tổng hợp 

Kiểu kết nối tổng hợp là dùng hai kiểu kết hợp trở lên hỗ trợ cho nhau. Ngoài ra kiểu này còn mở rộng đó là dùng các kiểu kết cấu tre với nhau sau đó kết hợp với kim loại sẽ tạo hiệu ứng tốt về thẩm mỹ và tính kết cấu mới lạ, phong phú. 

Hiệu quả thẩm mỹ khi kết hợp tre và kim loại trong nội thất

Hiệu quả về tạo hình: Tre và kim loại kết hợp nhau sẽ tạo ra những khối hình mà nếu chỉ dùng nguyên kết cấu tre với nhau khó mà tạo ra được. Đó là những khối hình học vuông thẳng kiểu đa giác, hình kỷ hà, các hình uốn lượn kiểu khối sóng....

Mảng hình kỷ hà làm bằng tre kết hợp khớp kim loại có thể ứng dụng vào trần, tường, vách trang trí trong nội thất.


Mảng hình lượn sóng làm bằng tre kết hợp khớp kim loại có thể ứng dụng vào trần, tường, vách trang trí trong nội thất.


Khung kim loại bên trên giúp định hình và gia cố hệ trần tre tạo nên những đường nét uốn lượn.




Một số sản phẩm nội thất được kết hợp vật liệu tre và kim loại với tạo hình đường cong uốn lượn.​


Bàn ghế hình trụ được làm bằng tre kết hợp kim loại.
 

Hiệu quả về màu sắc: Màu sắc khi kết hợp tre và kim loại tạo nên những gam màu mới lạ. Màu của tre có thể để màu nguyên của vật liệu hoặc cũng có thể sơn các màu khác nhau. Thường khi muốn diễn tả tính mộc vật liệu tre thì sẽ để nguyên màu của vật liệu chỉ xử lý hun hoặc quét lớp bảo vệ. Đối với các kim loại có thể sơn các màu khác nhau tùy theo phong cách thiết kế. Riêng với vật liệu inox sẽ để nguyên màu sáng bóng vốn có.

Tre khô màu vàng nhạt kết hợp kim loại sơn đen tạo nên vẻ một đẹp hiện đại.

Hiệu quả về chất cảm: có thể tạo những cách kết hợp tre và kim loạiđể đem đến cảm giác khác nhau:

- Tạo cảm giác tương đồng: Cảm giác tương đồng khi đặt các bề mặt giống nhau của tre với kim loại đặt cạnh nhau như cùng bề mặt nhẵn, thô ráp…

- Tạo cảm giác tương phản: Khi các bề mặt chất cảm ngược nhau để sát nhau đem lại cảm giác mạnh mẽ, ấn tượng. Chẳng hạn như sự thô ráp của bề mặt kim loại đặt cạnh bề mặt nhẵn mượt của thân tre, hay sự gồ ghề của các khúc tre được trạm khắc đi cùng với những miếng kim loại nhẵn sáng…

Một số màu sắc, kiểu bề mặt của vật liệu tre và kim loại, tùy ý đồ thiết kế mà chọn các cặp kết hợp để tạo nên hiệu quả thẩm mỹ tốt.

Lời kết

Như vậy, khi được đứng cùng nhau, thì kim loại và tre bộc lộ được những nét đẹp mà khi chúng đứng một mình khó có thể nhận ra. Nét đẹp đó mang hơi hướng tương phản nhưng cũng có sự bổ trợ lẫn nhau. Với khả năng làm khung định hình rất mạnh thì kim loại đã giúp tre có những tạo hình rất ấn tượng, đồng thời tre cũng giúp kim loại dung hòa được nét khô cứng vốn có. Và thực tế với những sản phẩm của các nhà thiết kế, các nhà sản xuất, việc các sản phẩm tre kết hợp kim loại đều mang lại hiệu quả thẩm mỹ tốt, phát huy khả năng ứng dụng vật liệu tre, mở ra một xu hướng mới trong nội thất.
 

VLXD.org (TH/ Tạp chí VLXD)