Khó kiểm soát

Thị trường VLXD trong nước đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các loại hàng giả, hàng kém chất lượng có xuất sứ từ Trung Quốc. Theo báo cáo của Chi cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, số vụ phát hiện, bắt giữ liên quan đến các mặt hàng vật liệu xây dựng không rõ nguồn gốc nhập lậu vào Việt Nam trong những năm gần đây chủ yếu liên quan đến các mặt hàng như: Tôn thép (thép không gỉ, dây thép hợp kim, thép hình, tôn màu); gạch xây, gạch tráng men và không tráng men, gạch ốp tường, gạch lát nền (ceramic và granite); các loại sứ, thiết bị vệ sinh (bồn tắm, bồn massage, vòi nước, chậu rửa, cửa nhựa... ); ống nhựa uPVC, gỗ lát sàn; giấy dán tường,…

Các mặt hàng này chủ yếu có xuất sứ từ Trung Quốc với địa bàn buôn bán, nhập lậu chủ yếu tại khu vực cửa khẩu các tỉnh phía Bắc như Lào Cai, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Hải Phòng, Hà Nội…

Phương thức chủ yếu của các đối tượng buôn bán VLXD giả là vận chuyển trái phép qua đường mòn, lối mở khu vực cửa khẩu đường bộ, nơi có ít dân cư qua lại. Các đối tượng thường thuê người đã thông thuộc địa hình, nhằm tránh sự theo dõi, truy bắt của lực lượng chức năng. Đối với những mặt hàng đi qua cửa khẩu, các đối tượng thường sử dụng các thủ đoạn như khai báo hàng nhập khẩu sai về tên mặt hàng, số lượng, chủng loại, chất lượng mặt hàng; nhập khẩu hàng có bao bì ghi chỉ dẫn giả mạo về nguồn gốc nơi sản xuất, đóng gói...

Nắm bắt nhu cầu thị trường, các mặt hàng của Trung Quốc có tốc độ ra mẫu mới, màu mới luôn nhanh hơn so với các sản phẩm của doanh nghiệp sản xuất trong nước. Bên cạnh đó, có tình trạng nhiều chủ cửa hàng kinh doanh lợi dụng sự dễ tính và thiếu hiểu biết của khách hàng đã trà trộn hàng giả với hàng thật để buôn bán nhằm chuộc lợi.

Cũng theo thông tin từ phía các Chi cục Quản lý thị trường, hiện nay, tình trạng các mặt hàng vật liệu xây dựng không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, gian lận thương mại từ Trung Quốc “đội lốt” các thương hiệu chính hãng của Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới đang ngày càng diễn ra phổ biến. Các mặt hàng này có giá rẻ hơn nhiều so với các mặt hàng chính hãng và có mẫu mã, màu sắc đa dạng, bắt mắt, khó phân biệt; đặc biệt là các mặt hàng thiết bị vệ sinh như bồn tắm, bồn massage, vòi nước, chậu rửa, cửa nhựa...được làm nhái của các thương hiệu nổi tiếng như Toto, Inax, Kohler, Ceasar, American.

Không chỉ vậy, đối với mặt hàng thép, thời gian vừa qua cũng xuất hiện tình trạng thép có trọng lượng, kích thước thấp hơn tiêu chuẩn quy định. Thủ đoạn gian lận thương mại chủ yếu của các cửa hàng kinh doanh tôn, thép là bán sai chủng loại khách hàng yêu cầu. Tại các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, thủ đoạn gian lận chủ yếu là sản xuất thiếu chuẩn kích cỡ khoảng trên dưới 1 mm đường kính. Đối với thép cây, có hai dạng làm giảm đường kính bằng cách sản xuất thân thép nhỏ hơn tiêu chuẩn - thường gọi là thép “gầy”- trong khi phần gân nổi trên thân thép được nhô cao hơn để bù đắp.

Loại sắt này nhìn bề ngoài thì không khác gì thép “chuẩn”, nhưng thực tế thì đường kính nhỏ đi chút ít, từ 0,5 - 0,8 mm. Cũng như các mặt hàng VLXD khác, việc gian lận thương mại đối với mặt hàng thép đã gây tác động xấu đến thị trường, làm ảnh hưởng đến thị phần và lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính.
 
Trao đổi về các biện ngăn chặn vấn nạn mặt hàng VLXD giả, nhái, kém chất lượng len lỏi vào thị trường, gây thiệt cho người tiêu dùng, đại diện Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, hiện nay, cơ quan này đang tập trung vào các nội dung kiểm tra về đăng ký kinh doanh, nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa; về quyền sở hữu công nghiệp (nhãn hiệu hàng hóa, kiểu dáng công nghiệp, chỉ dẫn địa lý, tên thương mại của sản phẩm); các quy định về công bố tiêu chuẩn sản phẩm; việc ghi nhãn sản phẩm, niêm yết giá và bán hàng theo giá niêm yết. Thực hiện triển khai các hoạt động kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm hành chính đối với hàng giả, hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng hóa nhập lậu. Trong đó, thép, vật liệu xây dựng là một trong các mặt hàng được lực lượng quản lý thị trường cả nước chú trọng kiểm tra và xử lý vi phạm.

Trong vòng hai năm trở lại đây, đối với mặt hàng tôn thép, lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã tiến hành kiểm tra: 1.858 vụ; xử lý vi phạm: 889 vụ; Xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 3.022.000.000 đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu về nhãn hàng hóa, niêm yết giá, đo lường chất lượng, kinh doanh sai nội dung trong Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Đối với các mặt hàng vật liệu xây dựng khác (gạch men, gạch ốp tường, gạch lát nền, thiết bị vệ sinh) lực lượng thị trường đã tiến hành kiểm tra 593 vụ, xử lý vi phạm 353 vụ, xử lý vi phạm hành chính với số tiền trên 1,5 tỷ đồng...

Mặc dù các ngành chức năng đã đưa ra nhiều biện pháp xử lý, song tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng vẫn xuất hiện ngày một nhiều và có diễn biến phức tạp. Thực tế này là do cơ chế phối hợp và các chế tài xử lý về hành vi vi phạm còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Bên cạnh đó, nhiều đơn vị kinh doanh vì lợi nhuận đã trà trộn, tiếp tay cho không ít các mặt hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất sứ gây nhiễu loạn thị trường. Điều này đòi hỏi phải có sự “mạnh tay” của các lực lượng chức năng, sự vào cuộc của cả xã hội và hơn hết là việc sửa đổi, bổ sung một số điều luật liên quan đến việc kiểm soát các loại hàng giả, hàng kém chất lượng.