Đây cũng là vấn đề quan trọng mà ban lãnh đạo công ty chúng tôi đang ngày đêm trăn trở tìm hướng đi phù hợp.

Công ty Thanh Phúc là doanh nghiệp Khoa học Công nghệ, được hình thành vào những năm đầu của thời kỳ đất nước đổi mới, trải qua 30 năm thăng trầm, khó khăn về nguồn nhân lực, về cơ sở vật chất, về công nghệ quản lý và sản xuất… nay, đã trưởng thành và trở thành doanh nghiệp KHCN lớn mạnh được Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng, Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam đánh giá là đơn vị điển hình về ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến vào chế tạo và sản xuất máy gạch không nung tại Việt Nam.

Với đội ngũ nhân lực là hơn 100 cán bộ công nhân viên, được chia thành nhiều đơn vị có khả năng tự tổ chức sản xuất độc lập theo công việc được phân công, các đơn vị được bố trí khoa học, liên hoàn theo từng công đoạn gia công để tối ưu năng suất sản xuất. Đội ngũ kỹ sư thiết kế năng động giàu kinh nghiệm, Phòng nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới sáng tạo, làm việc gắn kết, qua đó đã đưa ra những cải tiến mang tính đột phá cho sản phẩm như tăng năng suất, tăng độ bền sản phẩm.

Với định hướng đầu tư đúng, đầu tư đủ cùng phương châm: "Quyền lợi của khách hàng là quyền lợi của chính mình", kết quả là chúng tôi đã tạo dựng được lòng tin với khách hàng thông qua các sản phẩm chất lượng, phù hợp với mọi nhu cầu của các nhà đầu tư sản xuất gạch ngói, vật liệu xây không nung trong nước cũng như nước ngoài. Với số lượng dây chuyền thiết bị cung cấp ra thị trường tới nay là gần 1.000 dây chuyền, xuất khẩu sang 8 nước. Có nhiều đơn vị đầu tư thêm dây chuyền lần thứ 5 vẫn tin tưởng lựa chọn sản phẩm do Thanh Phúc chế tạo.
Khởi đầu hành trình hình thành ý tưởng nghiên cứu và chế tạo ra công nghệ sản xuất gạch không nung và chế tạo dây chuyền sản xuất gạch không nung là do chúng tôi tham gia vào thi công bệnh viện chỉnh hình Kiến An do Na Uy tài trợ hồi thập niên 90 thế kỷ trước. Công trình đó 100% sử dụng vật liệu xây không nung từ tường, cột, mái…hoàn toàn mới mẻ đối với người Việt Nam thời kỳ đó. Qua công trình này tôi nhận thấy rằng vật liệu xây không nung là xu thế của thời đại do những ưu điểm nổi bật như cường độ, kích thước, màu sắc, mẫu mã đa dạng, là sản phẩm của sự phát triển bền vững, bảo vệ môi trường do không gây khí thải hiệu ứng nhà kính, không mất đất canh tác như vật liệu xây đất nung… qua đó, chúng tôi đã kiên trì mày mò nghiên cứu, thử nghiệm để đạt được những thành công hiện tại thông qua những thất bại trong quá khứ. Chúng tôi tự hào là doanh nghiệp chế tạo máy và sản xuất vật liệu xây không nung đầu tiên tại Việt Nam. 

Hiện tại Công ty đang vận hành 02 nhà máy:

Nhà máy sản xuất gạch không nung: 

Các dây chuyền đang sản xuất gạch là do Nhà máy cơ khí chúng tôi chế tạo, Nhà máy gạch cũng là nơi chạy thử nghiệm các sản phẩm mới để đánh giá và cải tiến trong quá trình vận hành thực tế trước khi sản xuất hàng loạt. Với 03 dây chuyền sản xuất gạch xây, gạch lát tự động, 04 máy sản xuất gạch terrazzo OP2, OP3X, OP5, 01 máy sản xuất ngói màu hiện đại, 02 máy sản xuất gạch giả đá cao cấp, tính tự động hóa cao, có năng suất và chất lượng ổn định, mẫu mã phong phú, đa dạng, số lượng lớn. 

Với tiêu chí chất lượng sản phẩm đặt lên hàng đầu, thương hiệu gạch ngói Thanh Phúc đã có uy tín trong lĩnh vực vật liệu xây không nung tại Việt Nam, sản phẩm có thể đáp ứng được những yêu cầu hết sức khắt khe của các chủ đầu tư nước ngoài tại các công trình trọng điểm như cảng Cái Lân, cảng Hải Phòng, cảng Đình Vũ, cảng Lạch Huyện, Tân Cảng, Khu Công nghiệp Tràng Duệ.… hầu hết các công trình lớn khác tại Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương và Hưng Yên đều sử dụng gạch Thanh Phúc từ 20 năm nay.

Nhà máy cơ khí - Chế tạo máy sản xuất gạch không nung:

Thanh Phúc là doanh nghiệp đầu tiên được Bộ Xây dựng cấp Giấy chứng nhận dây chuyền phù hợp tiêu chuẩn cho các dây chuyền sản xuất vật liệu xây không nung. 

Nhà máy đang được điều hành bởi hệ thống quản lý tinh gọn, chủ động, các công nhân tay nghề cao, nhiệt tình, tận tụy trong công việc, thường xuyên được tập huấn nâng cao tay nghề. Các máy công cụ công nghệ cao luôn được đầu tư, bổ sung phục vụ sản xuất như: hàng chục máy phay, máy tiện CNC, máy pha cắt tôn Plasma, lò tôi cao tần, tổ hợp lò tôi thấm ni tơ các bon thể khí, rô bốt hàn khung máy, rô bốt hàn khuôn liên hoàn...

Thanh Phúc có nhiều dây chuyền sản xuất gạch block như TP86, TP66, TP42, TP36, TP24. Dây chuyền sản xuất gạch terrazzo TP OP5, TP OP2, TP OP2X, TP OP3, TP OP3X. Máy sản xuất ngói màu cao cấp, gạch giải đá, gạch lát cỡ lớn TP3000 và TP3000X. 

Trong đó sản phẩm sản xuất gạch block điển hình là dây chuyền sản xuất gạch không nung TP86 tự động hoàn toàn từ khâu chuẩn bị sản xuất, ép định hình, dưỡng hộ hơi nước, đóng gói sản phẩm…với nhiều tính năng thiết kế và cải tiến ưu việt như: Máy chính kích thước lớn, sử dụng tốc áp tỷ lệ, kết cấu với 2 hộp rung bộ trung gian đồng tốc, mặt sàn rung cạp mặt chống mài mòn và có thể thay thế dễ dàng, 4 cột dẫn hướng sàn liệu giúp máy hoạt động chính xác đều, không bị rung lắc, bổ sung 6 bóng khí có tác dụng giảm ồn, tăng tuổi thọ của khuôn do không bị va chạm ngoài mong muốn, tăng tuổi thọ của khung máy do hạn chế lực rung khuôn tác động và thời gian rung ngắn, 2 động cơ hộp số đảo liệu, mỗi động cơ đảo 3 trục giúp thời gian vào liệu khuôn nhanh hơn, sử dụng 3 bơm thủy lực phục vụ các thiết bị hoạt động độc lập, đồng thời và hiệu quả. 

Công suất sản xuất của TP 86 xấp xỉ 23.000.000 viên QTC/năm.

Trong quá trình phát triển doanh nghiệp, Công ty Thanh Phúc đã nhận được sự hỗ trợ rất lớn từ Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng thông qua các chương trình hỗ trợ phát triển dự án sản xuất gạch không nung ở Việt Nam, cụ thể: Năm 2016, Chính phủ đã có Quyết định số 1686/QĐ-TTg Phê duyệt dự án “Tăng cường sản xuất và sử dụng GKN tại Việt Nam” do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tài trợ từ nguồn vốn của Quỹ môi trường toàn cầu (GEF) và giao cho Bộ KH&CN chủ trì thực hiện, Bộ Xây dựng là cơ quan đồng thực hiện. Công ty Thanh Phúc được lựa chọn là đơn vị chế tạo máy đã trình diễn thành công dây chuyền sản xuất gạch không nung tự động hoàn toàn tại công ty.

Trong chương trình này công ty Thanh Phúc đã nhận được sự hỗ trợ, chuyển giao của chương trình về công tác tổ chức và quản lý sản xuất, đào tạo nâng cao tay nghề về thủy lực, khí nén, điện tự động. 

Điển hình về sự hỗ trợ thành công của chương trình trên mà doanh nghiệp chúng tôi nhận được, đó là chương trình hoàn thiện công nghệ nhiệt luyện tôi thấm ni tơ các bon thể khí, đơn vị chuyển giao là khoa Nhiệt luyện - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. 
Công nghệ nhiệt luyện của Thanh Phúc là một trong những đơn vị có công nghệ nhiệt luyện tốt, được ứng dụng vào công nghệ chế tạo khuôn gạch, sau khi xử lý nhiệt bề mặt bằng công nghệ tôi thấm Nitơ - Các bon thể khí, độ cứng bề mặt khuôn theo tiêu chuẩn là 50 - 55 HRC, công nghệ tôi khuôn do Thanh Phúc thực hiện có thể hơn 64 HRC. Trong quá trình xử lý nhiệt bề mặt, để đảm bảo tính cứng, chịu mài mòn bề mặt tốt nhưng bên trong lõi vẫn phải duy trì độ dẻo, chống giòn gãy chúng tôi tính toán thời gian và nhiệt độ RAM tối ưu sau tôi để tạo ra sản phẩm tốt nhất. Tiếp theo là cải tiến chế tạo khuôn bao 2 lớp để khắc phục triệt để hiện tượng vỡ vanh khuôn và nhận thấy chất lượng, độ bền tăng lên rõ rệt tới 30 - 35%. Điều này là một ưu thế nâng cao khả năng cạnh tranh so với các đơn vị khác trên thị trường và các thiết bị nhập khẩu.

Để khai thác hiệu quả của lò tôi chúng tôi còn mở thêm dịch vụ sửa chữa khuôn cho các đơn vị sản xuất gạch trên toàn quốc. Trong quá trình sửa chữa khuôn của nhiều đơn vị khác sản xuất, kể cả khuôn do các doanh nghiệp Trung Quốc và các nước khác cung cấp, chúng tôi nhận thấy khuôn của Thanh Phúc có những điểm nổi trội hơn so với các đơn vị khác về độ bền kết cấu, tính chịu mài mòn cao, được khách hàng đánh giá rất tốt về chất lượng khuôn sửa.

Trong quá trình sản xuất các sáng kiến của các tổ sản xuất chuyên môn còn có những đóng góp rất hiệu quả vào việc nâng cao chất lượng của sản phẩm như: sử dụng công nghệ tôi cao tần cho các đầu trục hay bị mài mòn, nhiệt luyện các chi tiết tại các vị trí lắp ghép... sau khi áp dụng, thời gian sử dụng các chi tiết này tăng lên gấp nhiều lần.

Hệ thống bơm thủy lực của máy sản xuất gạch terrazzo cũng được điều chỉnh từ 30cc lên 32cc, giúp lưu lượng dầu đưa vào hệ thống thủy lực nhanh hơn. Các ống dẫn dầu gấp khúc cao quá sẽ được thay thế ở mức độ cong đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật giúp hệ thống mát hơn, ổn định hơn, hoạt động năng suất và hiệu quả hơn. 

Thời gian tới chúng tôi cũng cho ứng dụng thiết bị lật ra gạch tự động của máy terrazzo, thiết bị này giúp bớt thao tác sản xuất, giảm mất sức cho người công nhân khi sản xuất đồng thời tăng năng suất lao động.

Công nghệ lắp ráp cũng được chú trọng như: Lắp ráp thành dây chuyền hoàn thiện và chạy thử ngay tại xưởng sản xuất. Hội ý và điều chỉnh ngay tại trong nhà máy. Điều này có những ưu điểu sau: 

Về quản trị: Ban Lãnh đạo công ty và ban quản lý nhà máy có thể giám sát và theo dõi tiến độ, khối lượng và chất lượng sản phẩm, kiểm soát được tính ổn định của dây chuyền, đưa ra ý kiến chỉ đạo sâu sát nhất.

Về lực lượng sản xuất: trong quá trình lắp ráp, toàn bộ công nhân liên quan tham gia sản xuất được tiếp cận, học hỏi, hội ý trực tiếp tại Nhà máy, nhận xét, đánh giá và tích lũy kinh nghiệm một cách thực tế nhất góp phần vào nâng cao tay nghề trong tương lai.

Về khách hàng: Khi khách hàng đến kiểm tra tiến độ thì sẽ tận mắt chứng kiến dây chuyền sản xuất của mình, kiểm tra, giám sát hiện trạng trực tiếp các thiết bị đang được hoàn thiện. Điều này làm yên tâm, hài lòng và tăng độ tin cậy của các khách hàng. 

Một số nhìn nhận và đánh giá thị trường và định hướng sản phẩm:

Về nhân lực, theo nhận định về lực lượng lao động trong tương lai ngày càng khan hiếm do nhiều nguyên nhân, người lao động có rất nhiều lựa chọn thì các doanh nghiệp càng khó khăn về nhân lực lao động cần thiết. Nhận thấy vấn đề đó, theo xu hướng công nghệ 4.0, chúng tôi đã chọn hướng chế tạo máy theo công nghệ tự động cao để giải quyết bài toán rất khó khăn là giảm nhân lực cho các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây không nung. Quý I năm 2020, chúng tôi sẽ đưa ra thị trường các dây chuyền sản xuất tự động năng suất cao cần ít nhân công như máy TP OP2, TP OP3 là 2 người, máy mới TP OP5 chỉ 1 người, dây chuyền TP86 chỉ 2 người điều hành toàn bộ dây chuyền sản xuất.

Về giá thành sản phẩm, hiện tại trên thị trường có rất nhiều đơn vị cung cấp máy sản xuất gạch và có giá thành cũng rất khác nhau như:

Dây chuyền do Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất có giá bán rất cao khoảng 60 - 80 tỷ, dây chuyền liên doanh khoảng 25 - 28 tỷ, dây chuyền do Thanh Phúc chế tạo với tính năng tương đương có giá chỉ 12 tỷ.

Trong quá trình hội nhập, ngoài việc xuất khẩu các dây chuyền để khẳng định thương hiệu Thanh Phúc còn có ý nghĩa quan trọng là góp phần vào việc nâng cao năng lực và uy tín của ngành cơ khí Việt Nam với thế giới. Đồng thời, để đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư trong nước. 

Nắm bắt được tâm lý khách hàng có mong muốn được sử dụng những sản phẩm và dịch vụ tốt, để có thêm sự lựa chọn cho khách hàng Việt Nam. Hiện nay, công ty Thanh Phúc đã ký kết hợp tác với tập đoàn Amron và Tiger của Nhật Bản, công ty Hanbo ENG của Hàn Quốc để cung cấp máy sản xuất gạch không nung được sản xuất tại các nước tiên tiến cho thị trường Việt Nam. Việc ký kết hợp tác này một lần nữa nghiêm túc khẳng định uy tín, vị thế của Thanh Phúc với các đối tác quốc tế.

Trong năm nay, Công ty Thanh Phúc đầu tư khoảng 100 tỷ để cho dây chuyền sản xuất gỗ và đá siêu nhẹ phục vụ trang trí nội ngoại thất, tập trung vào các công trình trung và cao cấp. Đây là sản phảm mới đầy tiềm năng. Đồng thời cũng đầu tư mở các show room giới thiệu sản phẩm mới tại các thành phố lớn.

Ngày hôm nay Thanh Phúc tự hào về thành quả đã đạt được trong những năm qua do đã không ngừng nghiên cứu, sáng tạo, cải tiến và mở rộng quy mô sản xuất để cung cấp cho thị trường những sản phẩm đạt chất lượng góp phần vào quá trình hiện đại hóa đất nước. Nói đến ngành cơ khí Việt Nam thì không thể không nhắc đến Thanh Phúc, nói đến Thanh Phúc thì không thể không nói đến những dây chuyền sản xuất gạch không nung do công ty nghiên cứu và chế tạo. 

Những thành công ngày hôm nay của chúng tôi là nhờ sự quan tâm hỗ trợ và đánh giá cao của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây Dựng, Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, Quỹ môi trường toàn cầu (GEF), sự quan tâm của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) được khẳng định thêm khi bà Valerie Cliff - Phó Giám đốc Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) Khu vực Châu Á Thái Bình Dương và bà Caitlin Wiesen - Quyền đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam đến thăm làm việc tại Công ty Thanh Phúc, tiếp đến là Khoa Nhiệt luyện - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, các tập đoàn nước ngoài đã hợp tác, các khách hàng, đối tác trong và ngoài nước… tôi biết ơn và ghi nhận sự quan tâm và ủng hộ của quý vị. 

Một số khó khăn vướng mắc

Mặc dù Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo, quy định hướng dẫn thực hiện sản xuất và sử dụng vật liệu không nung trong công trình xây dựng như: Quyết định 567/QĐ/TTg xây dựng lộ trình xóa bỏ lò gạch thủ công, sử dụng gạch không nung và Thông tư 09/2012; 13/2017 của Bộ Xây dựng, quy định sử dụng vật liệu xây không nung trong các công trình xây dựng. Nhưng đến nay, một số địa phương không thực hiện hoặc chưa thực sự quan tâm đến triển khai gây nên tình trạng cung vượt cầu dẫn đến các nhà đầu tư dìm giá vật liệu xây dựng không nung, các nhà máy đã đầu tư dây chuyền sản xuất bắt buộc phải cạnh tranh nhau bằng cách hạ giá thành sản phẩm để tiêu thụ dẫn đến tình trạng không quan tâm đến chất lượng. Điều này không những gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh định hướng vật liệu xây không nung nói chung và các nhà sản xuất nói riêng mà còn khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm vì chất lượng và giá thành thấp. 

Theo quy định, sản phẩm gạch không nung phải có chứng nhận hợp quy mới được phép đưa vào công trình xây dựng nhưng trên thực tế nhiều sản phẩm gạch không nung chất lượng thấp, chất lượng không ổn định, không có chứng nhận hợp quy vẫn tiêu thụ trên thị trường mà không bị xử lý dẫn đến sự cạnh tranh không bình đẳng. 

Có những địa phương xóa bỏ lò thủ công lại tập trung vào đầu tư lò gạch tuynel, nhưng quá trình sản xuất gạch tuynel không tuân thủ quy trình nên nên việc ảnh hưởng tới môi trường và sản phẩm cho ra thị trường không khác gì gạch thủ công.

Việc định hướng, tuyên truyền của các ban ngành chuyên môn, các cơ quan quản lý về gạch không nung còn hết sức mờ nhạt, hạn chế và nửa vời, không đồng bộ khiến người sử dụng e ngại khi chọn lựa. 

Một nguyên nhân quan trọng gây trở ngại đối với loại vật liệu không nung đến từ thiết kế và thi công. Về thiết kế, có thể dễ dàng nhận thấy các tiêu chuẩn sản phẩm, quy phạm xây dựng, kết cấu kiến trúc, đơn giá xây dựng của các loại vật liệu không nung chưa được ban hành đồng bộ, đầy đủ từ các cơ quan quản lý. 

Chưa tuân thủ các văn bản pháp lý, chưa cấm triệt để lò gạch thủ công, gạch nung được bán thấp hơn giá trị thật. 

Cần áp thuế, phí môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên cao hơn hiện tại, để mở đường cho gạch không nung phát triển.

Các nguyên nhân khác: 

Nhà sản xuất: do sự cạnh tranh về giá, trên thị trường xuất hiện nhiều loại máy gạch không nung có giá cả và chất lượng rất khác nhau.
Quy trình sản xuất: không tuân thủ quy trình sản xuất, các bài cấp phối, quy trình dưỡng hộ, quy trình kiểm tra chất lượng chuẩn. 
Nhà thầu xây dựng: không quan tâm tới chất lượng, chỉ đề cao yếu tố giá rẻ, các nhà máy sản xuất gạch phải thi nhau hạ giá, lợi nhuận thấp, nhiều công trình nợ vốn.

Đề xuất, kiến nghị

Trong dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 712/2013/UBTVQH13 ngày 16/12/2013 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành Biểu mức thuế suất thuế tài nguyên, Bộ Tài chính đã đề xuất điều chỉnh mức thuế suất thuế tài nguyên đối với đất làm gạch từ 10% lên 15%, áp dụng từ 1/1/2016. 

Theo tôi, ngoài việc tính thuế tài nguyên và phí môi trường phù hợp, thuế tiêu thụ đặc biệt như một số nước khác để tăng ngân sách nhà nước và khắc phục những hậu quả của việc khai thác tài nguyên đất bừa bãi thì Nhà nước còn phải có những chế tài đủ mạnh để ngăn chặn và  xử lý những trường hợp vi phạm. 

Tiếp theo đó, việc thực thi chính sách khuyến khích sản xuất và sử dụng vật liệu không nung cũng cần được đẩy mạnh. Xử lý những công trình vi phạm do không tuân thủ sử dụng gạch không nung theo quy định.

Cần bồi dưỡng kiến thức về gạch không nung cho các cán bộ chuyên trách tại các địa phương một cách bài bản để triển khai chương trình phát triển vật liệu không nung.

Cần có chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm gạch không nung, nhất là các công trình vốn ngân sách, có chính sách ưu đãi đối với các dự án sản xuất vật liệu xây không nung. 

Giảm thuế VAT cho vật liệu xây không nung xuống 5%

Trên đây là một số ý kiến và đề xuất để xây dựng một cơ chế chung cho sự phát triển ngành vật liệu xây không nung của nước nhà.