Việt Nam đã làm chủ công nghệ

Công nghệ sản xuất gạch không nung xi măng cốt liệu theo nguyên lý ép tĩnh hai chiều, đơn động cho ra các sản phẩm gạch ống chất lượng cao, tỷ trọng thấp đã được một số đơn vị khoa học công nghệ trong nước hoàn toàn làm chủ. Một số dây chuyền thiết bị đã tham gia sản xuất và đưa sản phẩm ra thị trường 2 - 3 năm nay và theo các chuyên gia, hoàn toàn chứng minh được độ ổn định, tính bền bỉ của cả hệ thống sản xuất và chất lượng sản phẩm. Sản phẩm viên gạch ống không nung xi măng cốt liệu với công nghệ ép tĩnh đã chinh phục lòng tin của nhiều nhà thầu xây dựng Long An, TP HCM và Bình dương... Thậm chí dây chuyền thiết bị và cả sản phẩm gạch đều đã được công nhận là sản phẩm khoa học công nghệ của Việt nam. Nhưng sau khi được chuyên gia công nhận, thị trường công nhận, nhà nước công nhận… công nghệ sản xuất này dường như vẫn cô đơn lẻ loi trong cộng đồng ngành xây dựng. Doanh nghiệp sau khi bỏ công sức ra đầu tư, nghiên cứu, thành công, đăng ký với nhà nước… sau rồi thì để đó; và doanh nghiệp lại phải quay ra loay hoay bươn trải để tồn tại, mong chờ ngày nào đó chính sách thuận lợi hơn chăng?

Bất cập trong chính sách và thực thi

Trong khi Chính phủ luôn ban hành những chính sách dường như hỗ trợ rất tốt cho phát triển gạch không nung như Thông tư 13/2007/TT-BXD, Thành lập Quỹ phát triển khoa học công nghệ, Dự án phát triển gạch không nung do UNDP tài trợ...  Gạch ống không nung xi măng cốt liệu, công nghệ ép tĩnh chất lượng cao vẫn chưa được đánh giá đúng, chưa được thị trường đón nhận… Vậy thực trạng này là do đâu?

Trước hết có thể nói là do các nhà thầu xem thường pháp luật. Họ đã bỏ qua Thông tư chỉ đạo sử dụng gạch không nung trong công trình cao tầng và vốn ngân sách mà xây dựng. Nhưng có thể vì lợi nhuận mà các nhà thầu, chủ đầu tư chỉ quan tâm đến giá rẻ, không quan tâm đến chất lượng. 

Tất nhiên vừa qua dư luận có một số sản phẩm gạch không nung chất lượng chưa đảm bảo do các cơ sở sản xuất chưa đầu tư tương xứng, chưa kiểm soát được công nghệ, lại cố gắng giảm giá để cạnh tranh nên đã cho ra thị trường các sản phẩm không đảm bảo, gây dư luận không tốt. Nhưng nếu các nhà thầu biết lựa chọn các sản phẩm chất lượng, giá cả phù hợp, thị trường vẫn có nhiều sản phẩm đáp ứng tốt, hoàn toàn có thể an tâm đưa vào sử dụng trong các công trình dân dụng và công nghiệp.

Gạch rung ép công nghệ Trung Quốc được quảng cáo mạnh mẽ với năng suất cao giá thành gạch bán thấp và đặc biệt được hỗ trợ thuế nhập khẩu 0%. Điều này tạo nên một làn sóng đầu tư hào hứng. Nhưng sau một thời gian, chất lượng viên gạch ảnh hưởng đến công trình là nguyên nhân của lún móng, nứt tường… nên hiện nay hàng loạt nhà đầu tư tháo chạy khỏi thị trường, tạo nên khoảng trống đáng kể về sản lượng, về giá bán, và gạch đất nung lại được dịp lên ngôi...

Kiến nghị từ thực tế phát triển

1. Để phát triển bền vững ngành vật liệu xây không nung, để không tốn chi phí cưỡng chế, giám sát, giải quyết khiếu nại của việc cấm sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung; nhà nước nên đánh thuế môi trường lên viên gạch đất sét nung với mức thuế hợp lý. Gạch đất sét nung vừa tiêu tốn đất đai tài nguyên không tái tạo, vừa phát thải khí CO₂. Việc này vừa hạn chế sản xuất loại sản phẩm này, vừa thu ngân sách về cho nhà nước.

2. Để quản lý chất lượng gạch không nung chặt chẽ, cần thêm tiêu chí tỉ khối của gạch trong tiêu chuẩn TCVN 6477:2016, nhằm giảm áp lực lên hệ móng, giúp an toàn, bền vững chất lượng cho các công trình và giảm chi phí móng và chống hiện tượng nứt tường, thể hiện quan điểm khuyến khích sản xuất vật liệu không nung có tỷ trọng thấp. 

3. Cần có phương án tháo gỡ khó khăn cho việc các công trình vốn ngân sách được thiết kế dự toán bị quy định chặt chẽ về kích thước, chủng loại gạch xây tường như dùng gạch bê tông 4 lỗ 8x8x18, Mac 75... Điều này làm cho các loại gạch nhẹ khác như gạch ống 8 lổ với nhiều ưu điểm không được tham gia vào các công trình có vốn ngân sách.

Gạch không nung sẽ ngày càng phát triển, đây là xu thế tất yếu không thể đảo ngược. Vấn đề là thời gian. Gạch không nung cần được kiểm soát chất lượng tốt, đi vào công trình, khi đó các đơn vị sản xuất đi đầu mới có hiệu quả để tồn tại và phát triển. Và lợi ích chung của đất nước về bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng sẽ được thể hiện bền vững, lâu dài trong các công trình xây dựng.