Thực hiện Quyết định số 452/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và các công trình xây dựng, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản về xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao vào các mục đích san lấp mặt bằng và các mục đích phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.

Theo đó, Quảng Ninh đã chỉ đạo các nhà máy nhiệt điện chủ động chuyển giao tro, xỉ, thạch cao sau khi đã đáp ứng các tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng cho các đơn vị có chức năng để tái sử dụng, hoặc làm phụ gia cho sản xuất xi măng, sản xuất bê tông, san lấp mặt bằng; khẩn trương thực hiện thu hẹp diện tích đất bãi thải, đảm bảo lưu chứa lượng tro, xỉ thải phát sinh không quá 2 năm sản xuất trung bình bao gồm cả lượng tro, xỉ thải đã đổ.
Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 7 nhà máy nhiệt điện đang hoạt động, sản xuất. Hiện 7/7 nhà máy đã xây dựng và phê duyệt Đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ của đơn vị; đồng thời chủ động chuyển giao tro, xỉ đáp ứng các tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng để tái sử dụng làm phụ gia cho sản xuất xi măng, bê tông... đã giảm thiểu lượng tro, xỉ lưu chứa tại các bãi thải theo quy định bảo vệ môi trường. Theo đó, các doanh nghiệp nhiệt điện đang tích cực tìm đối tác phối hợp để xử lý. Cụ thể, Công ty CP Nhiệt điện Đông Triều đã phối hợp với Công ty CP Thanh Tuyền nghiên cứu thành công việc đưa tro, xỉ của nhà máy Nhiệt điện Đông Triều vào sản xuất vật liệu xây dựng không nung, đạt tiêu chuẩn QCVN 16:2014 với công suất gạch xây 60 triệu viên/năm, ngói lợp 2 triệu m² và gạch lát teraro 1 triệu m²/năm. Hiện sản phẩm ngói và gạch lát của công ty đã xuất khẩu sang một số nước.

Còn tại nhà máy Nhiệt điện Uông Bí, Tổng Công ty Phát điện 1 đã thu gom tro bay, hợp đồng với 2 đơn vị tiêu thụ ổn định và cho 1 đơn vị thầu hồ xỉ thải để khai thác bán cho các tổ chức, cá nhân sản xuất vật liệu xây dựng trên địa bàn.

Tuy nhiên, theo báo cáo, số lượng tro bay, xỉ đáy lò thải ra hằng năm của các nhà máy khoảng 7,6 triệu tấn và được chứa tại các bãi xỉ thải. Mặc dù tro, xỉ thải của các nhà máy này đều được chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp mặt bằng theo tiêu chuẩn Quốc gia. Song đến thời điểm này mới có 3 đơn vị đã chuyển giao tro, xỉ san lấp mặt bằng là Công ty Nhiệt điện Mông Dương, Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả - TKV và Công ty CP Nhiệt điện Thăng Long. Trong khi lượng tro, xỉ tập kết tại bãi của 7 Công ty còn khá nhiều, khoảng 25 triệu tấn.
.
Thực tế, sản lượng tiêu thụ tro, xỉ làm vật liệu xây dựng còn hạn chế vì thị trường vẫn quen sử dụng vật liệu xây dựng truyền thống. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho biết, sở dĩ các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng chưa mặn mà với tro, xỉ của các nhà máy nhiệt điện vì vẫn còn thiếu những chính sách về thuế (thuế giá trị gia tăng đối với doanh nghiệp sản xuất gạch không nung, thuế tài nguyên và môi trường đối với sản phẩm gạch nung truyền thống) để tạo chênh lệch giá giữa sản phẩm gạch nung với gạch không nung. Như vậy, có thể thấy lượng tro, xỉ thải ra được tích trữ tại các bãi chứa, hồ chứa từ nhiều năm nay rất lớn, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có giải pháp xử lý đồng bộ, góp phần bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên.

Trong bối cảnh lượng tro, xỉ thải ra từ các nhà máy nhiệt điện đang là thách thức rất lớn đối với môi trường, cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội, khi các nhà máy không có đủ bãi chứa, thì các cơ quan chức năng, chủ đầu tư, người dân… cần nhận thức rõ và đúng đắn để có giải pháp quản lý, sử dụng, khai thác hiệu quả nguồn nguyên liệu này.