>> Việt Nam có nguy cơ trở thành thị trường tiêu thụ thép nhập khẩu
>> Khủng hoảng nghiêm trọng và nỗ lực cứu ngành thép của Anh

Mới đây nhất, Anh đã bày tỏ quan ngại ở cấp ngoại giao về cuộc khủng hoảng thừa trong ngành thép và đề nghị Trung Quốc giảm sản lượng xuất khẩu sang nước này. Những tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh Tập đoàn Thép lớn thứ 6 thế giới Tata (Ấn Độ) muốn rút lui khỏi Anh do không thể cạnh tranh với thép Trung Quốc.

Nếu Tata rời khỏi Anh, sẽ có hàng chục nghìn lao động nước này mất việc cũng như vị thế của ngành công nghiệp thép Xứ sở Sương mù chắc chắn bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hồi đầu năm 2016, chỉ riêng việc Tata cải tổ hoạt động tại nhà máy Port Talbot (xứ Wales) đã khiến hơn 1.000 công nhân ra đường. Tuy nhiên từ đó đến nay tình trạng khó khăn của nhà máy này vẫn không được cải thiện.

Dòng người biểu tình phản đối Trung Quốc bán phá giá thép. Ảnh minh họa

Trong khi đó, vào ngày 11/4 vừa qua, hơn 45.000 công nhân làm việc trong ngành thép của Đức đã xuống đường biểu tình nhằm yêu cầu giới chức có thêm các biện pháp nhằm ngăn chặn nguồn thép giá rẻ Trung Quốc đang ùn ùn đổ vào nước này. Hiện tại, số phận của 3,5 triệu lao động làm việc trong các lĩnh vực và dịch vụ liên quan tới ngành thép ở Đức đang bị đe dọa nghiêm trọng nếu tình trạng trên vẫn tiếp tục kéo dài.

Làn sóng thép Trung Quốc giá rẻ còn lan tới cả Liên minh châu Âu (EU) khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), Jean-Claude Junker cho biết EU đang điều tra khả năng các nhà sản xuất thép Trung Quốc bán phá giá tại thị trường châu Âu và sẽ có những biện pháp trừng phạt trong trường hợp cần thiết. Hồi tháng 2 vừa qua, EC đã mở 3 cuộc điều tra tương tự và đánh thuế đối với 2 sản phẩm thép của Trung Quốc.

Việc ngăn chặn làn sóng thép giá rẻ không chỉ là vấn đề với nhiều quốc gia trên thế giới mà ngay cả với Trung Quốc, để thu hẹp nguồn xuất khẩu sản phẩm này cũng không hề dễ dàng. Hiện tại, năng lực sản xuất thép của Trung Quốc đạt khoảng hơn 1 tỷ tấn, trong khi đó nhu cầu nội địa lại đang ở mức dư thừa, chính vì vậy nước này không còn cách nào khác là bắt buộc phải tăng lượng xuất khẩu. Năm 2015, Trung Quốc đã xuất khẩu 110 triệu tấn thép , cao gấp 10 lần so với sản lượng thép của nước Anh và dự kiến trong những năm tiếp theo con số này sẽ tiếp tục tăng nữa.

Trong một diễn biến khác, trước thực trạng dư cung trên thị trường, đại diện 34 nước sản xuất thép trên thế giới, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Tổ chức Thép Thế giới đã lần đầu tiên ngồi lại với nhau để thảo luận về thực trạng này, cách thức các chính phủ có thể hỗ trợ quá trình cơ cấu ngành công nghiệp thép và nhất trí về các biện pháp giảm bớt những chính sách bóp méo sự cạnh tranh. Nhưng kết quả đạt được chỉ là những "cam kết sẽ làm điều gì đó".

Tham gia cuộc họp có lãnh đạo ngành thép các quốc gia sản xuất và tiêu thụ lớn như Hoa Kỳ, Ấn Độ, Trung Quốc, Anh, WTO, Hiệp hội Thép thế giới và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Cuộc họp này có ý nghĩa sống còn đối với nhiều công ty thép đang làm ăn thua lỗ. Tình trạng dư thừa khiến nhiều nhà máy phải đóng cửa và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng. Tata Steel, tập đoàn thép lớn của Ấn Độ và là hãng sản xuất thép lớn nhất tại Anh, là một thí dụ khi tuyên bố rời bỏ thị trường này khiến 15.000 việc làm bị đe dọa. Giá thép Trung Quốc bị tố bán dưới giá thành trong khi chi phí năng lượng, sản xuất ở Anh đắt đỏ hơn so với các nước khác khiến Tata liên tục thua lỗ. Theo bà Elzbieta Bienkowska, Ủy viên Phụ trách công nghiệp và thị trường nội địa, EU cần cân nhắc cho phép các nước thành viên trợ cấp ngành thép của mình. Hiện nay, EU áp dụng hàng loạt biện pháp chống phá giá đối với Trung Quốc, trong đó có một số biện pháp liên quan đến ngành thép, song nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng vẫn chưa đủ. Các hãng
chế tạo thép châu Âu yêu cầu EU nhanh chóng trừng phạt Trung Quốc bằng việc áp các loại thuế mới song EU vẫn do dự trong việc gây sức ép đối với Trung Quốc về vấn đề này.

Phát biểu sau cuộc họp, Bộ trưởng Kinh doanh Anh Sajid Javid cho biết các nước tham gia chỉ đưa ra những cam kết không mang tính ràng buộc như sẽ giảm sản lượng trong thời gian tới. “Trung Quốc cam kết sẽ làm điều gì đó và tôi nghĩ đây sẽ là một bước tích cực. Việc có thảo luận hôm nay với tất các cả nước có mặt là một bước tiến để cố gắng thực hiện và sự tham gia của Trung Quốc đã tạo ra khác biệt” - ông Sajid Javid nói. Ủy viên thương mại của Ủy ban châu Âu (EC) Cecilia Malmstroem chia sẻ sau cuộc họp, cuộc khủng hoảng ngành thép bây giờ là cuộc sống hoặc cái chết của rất nhiều công ty. Do đó, để hàn gắn ngành công nghiệp này đòi hỏi sự hợp tác quốc tế bền vững và một cuộc cải tổ hiệu quả.

Trong khi đó, Trung Quốc đã bác bỏ thông tin cho rằng nước này trợ giá cho ngành thép bị thua lỗ. Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Zhang Ji tham gia cuộc họp phản bác lời cáo buộc Bắc Kinh trợ cấp cho các nhà xuất khẩu thép. Trung Quốc lý giải nguyên nhân chính dẫn tới công suất quá tải là do nhu cầu sụt giảm sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 và đây cũng là vấn đề của tất cả các nước. Ông Zang Ji cho biết Trung Quốc đã cắt giảm công suất 90 triệu tấn và đặt kế hoạch cắt giảm thêm 100-150 triệu tấn, xuống còn chừng 1,13 tỷ tấn vào năm 2020. Việc cắt giảm này sẽ khiến 500.000 công nhân ngành thép Trung Quốc bị mất việc.

Theo số liệu chính thức của OECD, sản lượng thép thế giới đạt 2,37 tỷ tấn trong năm 2015, giảm 70,9% so với năm 2014, nhưng chỉ 67,5% thành phẩm được sử dụng trong ngành xây dựng. Trong đó, khả năng sản xuất thép của Trung Quốc đạt trên 1,1 tỷ tấn, song giới chuyên gia cho rằng đó chưa kể đến khoảng 100 triệu tấn thép khác được sản xuất phi pháp. Năm ngoái, Bắc Kinh xuất khẩu 110 triệu tấn thép, con số kỷ lục này cao gấp 10 lần sản lượng thép của Anh.

VLXD.org (TH/KTĐT - ĐTTC)