1. Diễn biến giá thép

Trên thế giới, giá thép giảm mạnh trên khắp các châu lục trong 9 tháng đầu năm nay (- 35%) và giảm 45% trong một năm qua. Nguyên nhân chính là do giá nguyên liệu đầu vào như quặng sắt lao dốc cộng với nhu cầu tiêu thụ yếu trong khi nguồn cung dư thừa.

Tại châu Á

Tại Trung Quốc, giá thép đã giảm liên tiếp trong 12 tháng qua do giá nguyên liệu đầu vào như quặng sắt giảm và nhu cầu yếu trong khi nguồn cung dư thừa. Các nhà máy Trung Quốc đã tăng cường xuất khẩu thay vì hạn chế sản xuất. Đồng nhân dân tệ phá giá mới đây đã hỗ trợ hoạt động xuất khẩu. Điều này sẽ châm ngòi cho nhiều vụ kiện thương mại trên toàn cầu. Tuy nhiên, xuất khẩu tăng sẽ không đủ để ngăn ngừa tốc độ giá giảm trên thị trường địa phương trong ngắn hạn do hoạt động giao dịch nội địa dự kiến chậm lại trong vài tháng tới.

Trong khi đó, giá tất cả các sản phẩm tại Nhật Bản cũng đã giảm kể từ tháng 8/2014 do nhu cầu trong nước sụt mạnh sau khi nước này thay đổi thuế tiêu dùng vào tháng 4 năm ngoái. Khối lượng xuất khẩu tăng đã đủ để các nhà máy trong nước giữ giá giao dịch các sản phẩm thép phẳng ổn định từ quý II/2015. Các điều kiện thị trường yếu dự kiến tiếp tục trong tương lai gần sẽ khiến giá có khả năng giảm hơn nữa trong vài tháng tới.

Tại Hàn Quốc, giá bán thép cũng giảm khá mạnh từ tháng 5/2014. Có một số dấu hiệu tích cực trên các thị trường trong nước và xuất khẩu các sản phẩm thép cán phẳng hiện nay. Dự kiến giá sẽ giảm hơn nữa trong ngắn hạn.

Giá thép tại Đài Loan giảm kỷ lục trong tháng 8/2015 so với cùng kỳ năm ngoái. Nhu cầu trong nước nghèo nàn và cạnh tranh gia tăng trên các thị trường thế giới. Tình hình này chắc chắn sẽ còn kéo dài tới hết năm 2015. Giá có thể sẽ giảm hơn nữa do tình hình bán thép dây cán nóng và cán nguội hiện đang ở mức thấp nhất kể từ giữa năm 2002.

Tại châu Mỹ

Từ hè 2014 đến 4/2015, giá bán thép dây cán nóng tại Mỹ đã giảm 1/3 giá trị. Các nhà máy đã dần dần đẩy tăng nhẹ giá giao dịch bắt đầu từ điểm thấp này. Khối lượng nhập khẩu lớn và nhu cầu yếu đã hạn chế mức độ tăng giá. Thực tế, một số áp lực tiêu cực đã bắt đầu tác động tới thị trường này trong tháng 8 do giá phế liệu giảm và hoạt động mua yếu trong kỳ nghỉ hè. Việc USD mạnh sẽ giữ nhập khẩu tăng lên trong ngắn hạn. Kết quả là giá sẽ giảm hơn nữa trong quý cuối năm bất chấp những nỗ lực tăng giá của các nhà máy.

Tại châu Âu

Giá thép tại Châu Âu đã tiếp tục xu hướng giảm trong 12 tháng qua. Giá trung bình tất cả các sản phẩm thép tại đây giảm 5% so với tháng 8/2014. Giá bán thép hiện chạm xuống mức thấp nhất 5 năm rưỡi qua. Nguyên nhân chính là do giá nguyên liệu thô giảm và khối lượng nhập khẩu lớn tiếp tục tác động tiêu cực tới thị trường, khiến nguồn cung ngày càng dư thừa trong khi nhu cầu yếu.

Tình hình kinh tế đang hồi phục và hoạt động bán cho các khách hàng địa phương đang tăng chậm chạp song giá bán trong khối dự kiến sẽ giảm trong phần còn lại của năm nay do môi trường cạnh tranh mạnh mẽ.

Kết quả tài chính của các nhà máy thép trong khu vực không đồng đều như nhau. Một số nhà máy, bao gồm ThyssenKrupp, Salzgitter và VOESTALPINE có kết quả tài chính tích cực trong quý II, chủ yếu dựa vào việc thực hiện các chương trình tái cơ cấu. Ngược lại, thu nhập đã giảm xuống tại nhà máy Tata Steel ở châu Âu. Công ty cho rằng nguồn hàng nhập khẩu giá rẻ, giá năng lượng không cạnh tranh ở Anh và sức mạnh của đồng bảng Anh là các lý do khiến kết quả kém.

Nhu cầu từ các ngành tiêu thụ nhiều thép nhất, như ô tô dự kiến sẽ tăng trong năm nay. Dự kiến tiêu thụ sẽ tăng khoảng 2% trong năm nay so với năm 2014 nhờ có xu hướng tiêu thụ được cải thiện, giá dầu thấp và đồng Euro mất giá.

Thị trường sẽ vẫn phải chịu áp lực tiêu cực trong những tháng tới. Giá nhập khẩu tiếp tục giảm và các nhà máy trong nước có thể bị buộc phải cắt giảm doanh số bán để cạnh tranh. Sự mất giá gần đây của đồng nội tệ Trung Quốc chắc chắn sẽ khiến hàng nhập khẩu chào bán vào châu Âu có giá rẻ hơn.

Nguyên liệu có nguồn gốc từ SNG sẽ vẫn được ưu chuộng trên thị trường này. Các nhà sản xuất tại các nước như Brazil và Hàn Quốc đang cố gắng thúc đẩy doanh số bán hàng trong khu vực.Các mối đe dọa nhập khẩu tăng cao, cùng với chi phí nguyên liệu thấp, dự kiến sẽ dẫn đến giảm giá thép cho phần còn lại của năm 2015.


Giá quặng sắt

Chỉ số giá quặng sắt Trung Quốc theo tính toán của Steelhome biến động theo chiều hướng giảm trong 9 tháng qua. Nguyên nhân là do kinh tế suy giảm và nguồn cung quặng sắt từ các mỏ khai thác hàng đầu gia tăng.Tiêu thụ thép tại nước sản xuất và tiêu thụ hàng đầu thế giới- Trung Quốc dự kiến giảm 6% trong năm nay, sau khi giảm 4% trong năm ngoái.

Sẽ có thêm nguồn cung quặng sắt mới trên thị trường với sự thành lập công ty khoáng sản Roy Hill của tỷ phú Úc Gina Rinehart trị giá 10 tỷ dolla Úc (7.1 tỷ USD) tại Gina Rinehart, bắt đầu sản xuất trong năm nay. Rio Tinto dự báo nguồn cung mới sẽ đạt tổng cộng 110 tấn trong năm nay.

Nguồn cung tăng quá mức từ các nhà cung cấp quặng sắt lớn nhất thế giới  khiến các ngân hàng liên doanh tại London gồm Goldman Sachs Group Inc. và UBS Group AG đều dự báo giá sẽ giảm vào cuối năm.

Ngân hàng ANZ dự kiến nhu cầu thép theo mùa tại Trung Quốc thấp hơn so với kỳ vọng và nguy cơ nguồn cung bổ sung tăng nên giá quặng sắt trung bình sẽ ở mức 50 USD/tấn giai đoạn tháng 10-12.

Hình 2: Chỉ số giá quặng sắt Trung Quốc của SteelHome từ tháng 9/2014 đến tháng 9/2015


2. Nguồn cung

Theo Hiệp hội thép thế giới, sản lượng thép của 65 nước sản xuất thép lớn nhất thế giới đạt khoảng 948 triệu tấn trong 7 tháng đầu năm nay, giảm 17,8 triệu tấn so với cùng kỳ năm ngoái.

Tên nước	Sản lượng (nghìn tấn)	Chênh lệch (nghìn tấn)
Liên Minh Châu Âu (28 nước)	101.91	+40
Các nước châu Âu khác	20.160	- 50
SNG (6 nước)	59.159	-4.618
Bắc Mỹ	65.779	-7.757
Nam Mỹ	26.076	- 88
Châu Phi	8.583	- 70
Trung Đông	16.626	511
Trung Quốc	476.040	-5.856
Ấn Độ	52.889	2.189
Nhật Bản	61.438	-3.093
Châu Á	646.477	-8.093
Châu Đại Dương	3.336	-3188.66
Tổng cộng 65 nước	948.089	-17.866

Nhật Bản: Hiệp hội sắt và thép của Nhật Bản cho biết Nhật Bản đã xuất khẩu 3,535 triệu tấn thép trong tháng 7/2015, tăng 6,1% so với năm trước, lần tăng đầu tiên trong 3 tháng qua. Theo Bộ tài chính Nhật Bản, trong 7 tháng đầu năm 2015, xuất khẩu thép dầm chữ H của nước này đạt 280.000 tấn, tăng 55,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trung Quốc: Theo các số liệu hải quan Trung Quốc, xuất khẩu thép trong tháng 7/2015 tăng 9,5% so với cùng tháng năm ngoái, lên 9,73 triệu tấn. Trong 7 tháng đầu năm 2015, xuất khẩu thép tăng 27% lên 62,13 triệu tấn. Xuất khẩu thép của Trung Quốc tăng là do nhu cầu nội địa suy yếu trong khi nguồn cung dư thừa nhiều, đồng nhân dân tệ phá giá mới đây đã hỗ trợ các nhà máy thép đẩy lượng dư thừa ra thị trường quốc tế. Kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 1990. Nhu cầu thép giảm trong năm nay và năm tới trong bối cảnh khủng hoảng bất động

3. Nhu cầu

Mỹ: Theo Bộ Thương mại Mỹ, Mỹ nhập khẩu khoảng 2,942 triệu tấn thép trong tháng 7/2015, tăng 4,6% so với tháng trước, và giảm 16% so với năm trước. Trong số đó, nhập khẩu ống thép, dây điện và cuộn dây và các loại thép khác tăng so với tháng 6/2015. Nhập khẩu các sản phẩm thép cốt tăng mạnh nhất đạt trên 55% so với tháng trước, tăng 264% so với năm trước đó.

Nhật Bản: Theo Bộ tài chính Nhật Bản, trong tháng 7, nước này đã nhập khẩu 10,595 triệu tấn quặng sắt, giảm 10,3% so với cùng tháng năm ngoái, với giá nhập khẩu trung bình đạt 8.268 yên/tấn, giảm 34,5% so với cùng kỳ năm ngoái, chạm mức thấp nhất kể từ năm 2011.Trong khi đó, việc cắt giảm sản lượng thép lò cao của Nhật Bản có thể ảnh hưởng đến sự suy giảm hoạt động nhập khẩu.

Thổ Nhĩ Kỳ: Theo Hiệp hội các nhà sản xuất thép Thổ Nhĩ Kỳ, trong 7 tháng đầu năm 2015, các nhà sản xuất thép của nước này đã nhập khẩu 10,01 triệu tấn thép phế liệu, giảm 12,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Tổng sản lượng thép thô cũng giảm 6,3% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 18,74 triệu tấn.

Inđonesia: Cơ quan trung ương Indonesia cho biết, trong 7 tháng đầu năm 2015, nhập khẩu thép của nước này đạt 3,74 tỉ USD, giảm 25,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

4. Chính sách

Thái Lan điều tra thép hợp kim cán nóng  và thép tấm mạ nhôm kẽm Việt Nam: Thái Lan đã quyết định khởi xướng điều tra rà soát gia hạn áp dụng biện pháp tự vệ với thép hợp kim cán nóng sau khi nhận được đơn kiện từ ngành sản xuất nội địa của nước này.

Ngoài ra, Thái Lan cũng thông báo sẽ điều tra một vụ kiện đối với thép tấm mạ hợp kim nhôm kẽm nhập khẩu từ Việt Nam. Các sản phẩm bị nhắm vào là thép tấm mạ hợp kim nhôm kẽm và thép tấm mạ kẽm nhúng nóng nhập từ Việt Nam được Hải quan Thái Lan phân loại theo mã số thuế  7210.70, 7212.40, 7225.99 và 7226.99.

Indonesia điều tra thép cuộn cán nguội Việt Nam: Ủy ban Chống bán phá giá Indonesia đã đăng công báo tiến hành điều tra rà soát vụ việc chống bán phá giá thép cuộn cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam, Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Ngày khởi xướng điều tra rà soát là 4/9/2015. Mức thuế hiện tại sau lần rà soát giữa kỳ đối với doanh nghiệp Việt Nam là 12,3%-27,8%.

Ấn Độ áp thuế tự vệ 20% đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu: Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ (Bộ Công thương) cho biết, Chính phủ Ấn Độ vừa quyết định áp thuế tự vệ 20% với thời hạn 200 ngày đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu từ tất cả các nước trên thế giới.

Malaysia điều tra thép cuộn cán nguội Việt Nam: Theo Thương vụ Việt Nam tại Malaysia, thép cuộn cán nguội của Việt Nam thuộc nhóm bị điều tra chống bán phá giá. Việc điều tra chống bán phá giá được tiến hành dựa trên đơn kiện của Công ty Thép CSC Steel SDN. Sản phẩm bị điều tra là mặt hàng thép cuộn cán nguội mã HS: 7209 15 000, 7209 16 000, 7209 17 000, 7209 18 290, 7209 18 900 và 7225 50 000, thời gian điều tra từ ngày 27-8-2015.

Canada gia hạn điều tra ống thép dẫn dầu Việt Nam: Theo thông tin Thương vụ Việt Nam tại Canada, Cơ quan Biên mậu Canada (CBSA) quyết định gia hạn thời gian đưa ra kết luận cuối cùng về việc tái điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm ống thép dẫn dầu (OCTG) của một số quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Kim ngạch xuất khẩu OCTG của Việt Nam sang Canada đạt 19,3 triệu USD trong năm 2014, tương đương 4,6 triệu USD trong năm 2015.

Úc: Thép mạ kẽm Việt Nam không bán phá giá tại Úc: Thương mại Việt Nam tại Úc cho biết sau thời gian điều tra, Uỷ Ban chống bán phá giá Úc đã kết luận rằng thép mạ kẽm Việt Nam nhập khẩu vào Úc không bán phá giá và cũng không vi phạm khối lượng bán hàng. Do đó, thép nhập khẩu Việt nam không đe dọa tới sản xuất thép nội địa Úc.

5. Dự báo, cảnh báo

Giá thép: Nguồn cung dư thừa và chi phí nguyên liệu thấp sẽ dẫn đến giảm giá thép cho phần còn lại của năm 2015. Đồng nhân dân tệ mất giá gần đây sẽ khiến hàng nhập khẩu Trung Quốc chào bán vào các nước rẻ hơn, các nhà máy sẽ buộc phải cắt giảm doanh số bán để cạnh tranh. Các nước sẽ tiếp tục có các biện pháp bảo vệ thị trường nội địa bằng các hàng rào thương mại, sẽ gây khó khăn cho DN xuất khẩu. Do các nhà máy thép Trung Quốc tiếp tục chính sách đổ sản phẩm của họ ra các thị trường thế giới thay vì cắt giảm sản xuất nên dự kiến tình trạng khó khăn trên thị trường vẫn còn tiếp diễn. Xuất khẩu từ Trung Quốc sẽ tăng thêm 30 triệu tấn trong năm nay so với năm ngoái, thậm chí ngay cả khi sản xuất của nước này bắt đầu giảm.

Sản lượng thép: MEPS có trụ sở tại Anh cho biết, sản lượng thép thô toàn cầu năm 2015 sẽ đạt 1,65 tỉ tấn, giảm 1% so với năm ngoái. Lần giảm đầu tiên kể từ khủng hoảng tài chính năm 2009 tới nay. Chỉ có Ấn Độ và EU có sản xuất dự kiến tăng còn các khu vực khác đều giảm do sự cắt giảm sản xuất trước đó.

Tên nước	2015	% thay đổi
EU	172.0	1.6
Châu Mỹ	159.0	-4.3
Trung Quốc	816.0	-0.9
Ấn Độ	90.8	5.0
Các nước châu Á khác	221.7	-2.6
Các nước còn lại	190.5	-2.1
Tổng cộng	1650.0	-1.0

Nhu cầu tiêu thụ: Triển vọng thị trường thép trong quý cuối năm nay nhìn chung sẽ bình ổn dù vẫn còn tồn đọng nhiều yếu tố bất ổn. Cạnh tranh toàn cầu đang ở mức cao dù phí vận tải thấp và nhu cầu tiêu thụ yếu. Các mối lo về thị trường xuất phát từ yếu tố cơ bản- bất ổn địa chính trị gồm cả việc giải cứu Ai Cập khỏi kiệt quệ tài chính lần hai và hệ lụy tới tiền tệ.

Hiệp hội thép châu Âu cho biết nhu cầu tiêu thụ thép EU dự kiến tăng 1,5% trong năm 2015 và tăng 1,9% trong năm 2016, nhờ tăng trưởng kinh tế mạnh lên bất chấp sự bất ổn hiện nay. Tuy nhiên, các nhà sản xuất châu Âu không dự kiến sẽ có lợi vì nhu cầu thép đang được cải thiện sẽ bị nuốt chửng bởi thép nhập khẩu, dự kiến tăng 5% trong năm nay.