Theo báo cáo thị trường hàng năm mới nhất của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), việc sử dụng than trên toàn cầu chỉ tăng 1,2% vào năm 2022, nhưng lần đầu tiên vượt qua 8 tỷ tấn trong một năm và vượt qua kỷ lục trước đó được thiết lập vào năm 2013. Dựa trên xu hướng thị trường hiện tại, dự báo mức tiêu thụ than sẽ không thay đổi cho đến năm 2025 do nhu cầu tiếp tục mạnh ở các nền kinh tế châu Á mới nổi. Giá khí đốt tự nhiên tăng cao do cuộc xung đột ở Ukraine tỷ lệ thuận với sự phụ thuộc vào than đá để sản xuất điện. Than là nguồn năng lượng lớn nhất Thế giới để phát điện cũng như sản xuất thép và xi măng. Đây cũng là nguyên nhân lớn nhất gây ra khủng hoảng khí hậu, chiếm khoảng 40% lượng khí thải nhà kính toàn cầu.

Đầu năm nay, IEA cho biết lượng khí thải CO₂ từ sản xuất điện từ than được dự báo sẽ tăng hơn 200 triệu tấn, tương đương 2% trong năm 2022. Vì vậy, IEA một lần nữa nhấn mạnh việc thế giới cần phải cắt giảm mạnh mẽ việc sử dụng than đá và các nhiên liệu hóa thạch khác để hạn chế quá trình nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C trong thế kỷ này.

Tìm cách thay thế nguồn cung từ Nga

Thông báo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết tại châu Âu, nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc khủng hoảng năng lượng, mức tiêu thụ than đã tăng 9%, lên 377 triệu tấn. Cuộc xung đột tại Ukraine khiến nguồn cung khí đốt từ Nga bị gián đoạn, giá năng lượng tăng cao đã buộc các nước trong Liên minh châu Âu đã khởi động lại hoạt động, hoặc trì hoãn việc đóng cửa các nhà máy nhiệt điện than, một số nhà máy thậm chí còn phải sử dụng than non, một loại than kém chất lượng, gây ô nhiễm hơn cả than đá.

Năm 2022, mức tiêu thụ than trên toàn thế giới có thể tăng 1,2% so với năm 2021, vượt 8 tỷ tấn. Chưa bao giờ nhân loại đốt cháy nhiều than đá như vậy trong một năm, dù đây là loại năng lượng gây ô nhiễm nhất và là nguồn phát thải khí nhà kính hàng đầu.

Châu Âu đạt thỏa thuận về thị trường carbon

Năm 2022, nguồn cung khí đốt thiếu hụt khiến hàng loạt nước châu Âu như Hà Lan, Đức, Áo dỡ bỏ tất cả hạn chế với các nhà máy điện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, song châu Âu không có dấu hiệu tăng đầu tư vào các dự án than mới. Cơ quan Năng lượng Quốc tế nhận định, mức tiêu thụ than của châu Âu có thể giảm xuống dưới mức của năm 2020 vào năm 2025 khi dòng năng lượng tái tạo nhanh chóng đổ vào lưới điện buộc phải loại bỏ các nhà máy nhiệt điện than đắt tiền hơn và cũ hơn.

Thỏa thuận mới về thị trường carbon đặt mục tiêu cắt giảm khí phát thải trong ngành sản xuất điện (nhất là nhiệt điện than), gia nhiệt, hàng không dân dụng và các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng. Đáng chú ý, các nước châu Âu còn đưa ra mức giá khí phát thải với lĩnh vực hàng hải, đồng thời khởi động một thị trường carbon mới áp dụng cho ô tô và các tòa nhà vào năm 2027. Những động thái này được kỳ vọng có thể giúp châu Âu đạt mục tiêu cắt giảm 62% lượng khí thải so với mức của năm 2005 vào năm 2030.

Một số chuyên gia cho rằng, nhiều khả năng giá than sẽ tiếp tục tăng vì áp lực từ nguồn cung của Nga không dễ chấm dứt sớm. Nhưng cùng lúc, EU sẽ tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo và điều đó sẽ dẫn đến việc giảm lượng than ở châu Âu chậm nhất là vào năm 2024.

Còn rộng hơn trên toàn cầu, cơ quan này khuyến cáo, đầu tư vào cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch mới phải dừng lại nếu thế giới muốn có bất kỳ cơ hội nào để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 ròng vào năm 2050. Việc đạt được mức phát thải này là cần thiết để giữ cho nhiệt độ không tăng quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Ngoài ngưỡng đó, thế giới sẽ phải đối mặt với các tác động khủng hoảng khí hậu có thể mất hàng thiên niên kỷ để khắc phục hoặc không thể đảo ngược hoàn toàn.