>> Cấp bách kiểm soát và tìm kiếm công nghệ sử dụng tro, xỉ nhiệt điện làm VLXD
>> Đẩy mạnh sử dụng tro, xỉ, thạch cao để sản xuất VLXD
>> Dùng tro, xỉ làm vật liệu xây dựng: Biện pháp triệt để và duy nhất

Mới đây, Bộ Xây dựng đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón để làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng (VLXD) và sử dụng trong các công trình xây dựng (Đề án). Trong Đề án, Bộ Xây dựng nêu rõ quan điểm nhất quán: Xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao (bao gồm thạch cao được thu hồi từ khói lò đốt của các nhà máy nhiệt điện – FGD và thạch cao được thải ra từ các nhà máy hóa chất, phân bón – PG) là yêu cầu bắt buộc. Các doanh nghiệp phát thải chịu trách nhiệm tổ chức xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao FGD, PG phát sinh trong quá trình sản xuất. Tro, xỉ, thạch cao FGD, PG được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật, môi trường của quy chuẩn, tiêu chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật và khi đó được coi là sản phẩm hàng hóa VLXD...

Tro xỉ đã được xử lý thành tro bay và đưa vào sản xuất VLXD.

Xử lý tro xỉ còn hạn chế vì thiếu chế tài bắt buộc và đủ mạnh

Theo Bộ Xây dựng, ngày 23/9/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1696/QĐ-TTg về một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, phân bón hóa chất để làm nguyên liệu sản xuất VLXD (Quyết định số 1696/QĐ-TTg). Thực hiện Quyết định số 1696/QĐ-TTg, các Bộ, địa phương đã tích cực triển khai nhiệm vụ được giao. Chủ đầu tư các nhà máy nhiệt điện đã chủ động xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao thải ra với các hình thức khác nhau. Các cơ sở sản xuất VLXD đã chủ động tích cực nghiên cứu, đầu tư công nghệ để có thể sử dụng tro, xỉ thạch cao thay thế nguyên liệu trong sản xuất vật liệu xây không nung, sản xuất xi măng, bê tông, làm vật liệu san lấp trong các công trình xây dựng.

Tuy nhiên, lượng tro, xỉ, thạch cao được xử lý và đưa vào sử dụng còn hạn chế. Theo số liệu điều tra thực tế, tổng lượng tro xỉ, thạch cao chỉ tiêu thụ được vào khoảng hơn 30% (tương đương 5 triệu tấn) so với tổng lượng thải ra hàng năm.

Phân tích nguyên nhân của thực trạng trên, Bộ Xây dựng cho rằng chính sách trước đây không bắt buộc xử lý sử dụng tro, xỉ, thạch cao, các cơ sở phát thải chỉ cần đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường và tro, xỉ, thạch cao, chỉ cần lưu chứa mà không chuẩn bị để xử lý, sử dụng làm nguyên liệu sản xuất VLXD hoặc dùng cho các công trình xây dựng.

Nhiều nhà máy nhiệt điện vùng ven biển thậm chí sử dụng nước mặn để xả thải và phun vào tro, xỉ để dập bụi, vì vậy tro, xỉ bị nhiễm mặn, không thể sử dụng để làm VLXD hoặc sử dụng trong công trình xây dựng. Chúng trở thành chất thải vĩnh viễn. Nhiều nhà máy nhiệt điện xả thải lẫn lộn làm giảm hiệu quả xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao.

Bên cạnh đó, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho xử lý, sử dụng tro xỉ trong sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng còn thiếu. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quản lý chất thải chưa đi vào thực tế, hoặc chưa có chế tài đủ mạnh, làm cho việc cung cấp, vận chuyển, sử dụng tro, xỉ, thạch cao chưa được đẩy mạnh.

Lượng tro, xỉ tích lũy của các nhà máy nhiệt điện năm 2016 là 23 triệu tấn, dự kiến đến năm 2018 là 61 triệu tấn, đến năm 2020 là 109 triệu tấn, đến năm 2025 là 248 triệu tấn và đến năm 2030 sẽ là 422 triệu tấn. Thực trạng này tạo ra những thách thức cho đất nước phải sử dụng diện tích đất khổng lồ để làm bãi chứa và nhiều áp lực môi trường khác, nguy cơ các nhà máy phải dừng sản xuất do không có đủ bãi chứa là một thực tế.

Bộ Xây dựng nhấn mạnh: Nếu không có các giải pháp tháo gỡ, thúc đẩy xử lý, sử dụng thì tổng lượng tích lũy tro, xỉ, thạch cao trên các bãi chứa của các nhà máy nhiệt điện sẽ phát sinh rất lớn. Vì vậy, việc đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao là yêu cầu hiện hữu cấp thiết.
 

Đến năm 2020, xử lý và tái sử dụng 75 triệu tấn tro, xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất VLXD

Bộ Xây dựng cho biết, thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ đã phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan tổ chức điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng việc xử lý, sử dụng tro xỉ thạch cao tại các nhà máy nhiệt điện, nhà máy phân bón, hóa chất để làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng.

 

Trên cơ sở thông tin và số liệu thu thập được, Bộ đã xây dựng Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón để làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng.

Bộ cũng đã tổ chức các hội nghị để lấy ý kiến rộng rãi của các đơn vị có liên quan, đồng thời gửi công văn lấy ý kiến đóng góp của các Bộ, Ban, ngành, một số UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương và một số Tập đoàn, TCty nhà nước cho Đề án. Các ý kiến hồi âm cho thấy các đơn vị cơ bản thống nhất với dự thảo Đề án. Một số đơn vị cũng đã đưa ra một số ý kiến, đề nghị hoàn thiện, bổ sung. Trên cơ sở đó, Bộ nghiên cứu, tiếp thu và giải trình ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương và các Tập đoàn, TCty và hoàn thiện Đề án.

Mục tiêu chung mà Bộ Xây dựng hướng đến và đề xuất trong Đề án là đẩy mạnh sử dụng, tái sử dụng tro, xỉ, thạch cao FGD, thạch cao PG để đến năm 2020 lượng tồn trữ tại bãi chứa của các nhà máy nhiệt điện nhỏ hơn tổng lượng phát thải trong 2 năm sản xuất; lượng tồn trữ tại bãi chứa của các nhà máy hoá chất phân bón nhỏ hơn tổng lượng phát thải trong 3 năm sản xuất. Tổng lượng tro, xỉ, thạch cao FGD, thạch cao PG tại các bãi chứa trong toàn quốc vào năm 2020 nhỏ hơn 60 triệu tấn.

Về mục tiêu cụ thể, Bộ Xây dựng đề xuất: Từ nay đến 2020, xử lý và tái sử dụng làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng được 75 triệu tấn tro, xỉ, thạch cao FGD, thạch cao PG (chiếm 52% tổng lượng tích luỹ đến năm 2020), trong đó, tái sử dụng tro, xỉ nhiệt điện đạt 55 triệu tấn; tái sử dụng thạch cao FGD đạt 2 triệu tấn; tái sử dụng thạch cao PG đạt 15 triệu tấn.

Theo Báo Xây dựng