Theo Sở Tài nguyên và Môi trường trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, hiện nay, trên địa bàn có 7 doanh nghiệp được cấp phép khai thác với sản lượng 182.000 m^³/năm. Trong đó, có 1 doanh nghiệp được cấp phép với sản lượng 20.000 m^³/năm nhưng chưa đi vào khai thác. Sản lượng khai thác cát xây dựng từ năm 2022 đến đầu năm 2023 cơ bản không đạt, nên thấp hơn nhiều so với con số 162.000m^³/năm nêu trên.

Từ năm 2022 đến nay, tình hình kinh doanh, buôn bán cát xây dựng ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Đắk Nông có nhiều biến động. Cụ thể, vào cuối năm 2021, hầu hết các doanh nghiệp bị cơ quan thanh tra yêu cầu phải đóng cửa mỏ để hoàn thiện các thủ tục hành chính, bảo đảm khai thác cát theo quy định. Nguồn cung khan hiếm nên giai đoạn từ đầu năm 2022 đến đầu năm 2023, có thời điểm được đẩy lên khoảng 600.000 đồng/m^³. Mức giá cát này cao kỷ lục từ trước đến nay ở Đắk Nông. 

Chưa dừng lại ở đó, đến giữa năm 2022, rất nhiều tàu thuyền khai thác cát của các doanh nghiệp bị buộc phải ngừng hoạt động. Lý do là có nhiều tàu thuyền đã hết hạn đăng kiểm, hoặc chưa được đăng kiểm nên không đủ điều kiện để hoạt động khai thác cát. Liên quan đến vấn đề này, các doanh nghiệp khai thác cát cho rằng, tàu thuyền hút cát phải ngừng hoạt động nhiều nên trữ lượng cát bị giảm sâu.

Trong khi sản lượng khai thác thấp nhưng doanh nghiệp vẫn phải tốn nhiều chi phí để duy trì hoạt động của tàu thuyền, bến bãi, nhân công… Do đó, doanh nghiệp buộc phải bán cát tại bãi với giá từ 200.000 - 300.000 đồng/m^³, cao hơn so với trước đó. Theo nhiều doanh nghiệp buôn bán vật liệu xây dựng ở Đắk Nông, doanh nghiệp mua cát tại bến với mức giá 200.000 - 300.000 đồng rồi vận chuyện khoảng 100 km về bán ở thị trường thành phố Gia Nghĩa và các vùng lân cận. Do đó, doanh nghiệp buôn bán vật liệu xây dựng phải cộng thêm chi phí vận chuyển, hao mòn phương tiện, nhân công, xăng dầu, lãi suất ngân hàng tăng cao... Thế nên, mức giá cát xây dựng có thời điểm đạt mức 600.000 đồng/m^³ cũng là điều phù hợp.  
Nhiều chủ đại lý kinh doanh vật liệu xây dựng ở trên địa bàn thành phố Gia Nghĩa cho biết, hiện nay, giá bán lẻ cát đã hạ nhiệt so với trước đây.  Cụ thể, các đại lý vật liệu xây dựng ở thành phố Gia Nghĩa (Đắk Nông) đang bán ra thị trường với mức 350.000 - 420.000 đồng/m^³ tùy theo khối lượng và phương thức vận chuyển. Mức giá này đã giảm từ 180.000 - 300.000 đồng so với thời kỳ cao điểm. 

Liên quan đến việc này, lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông cho biết, hiện nay, giá cát xây dựng đã giảm mạnh so với những thời điểm trước đây. Trước hết là do các doanh nghiệp khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đã bổ sung đầy đủ giấy phép khai thác cát theo đúng quy định của pháp luật và đã hoạt động đầy đủ trở lại.  Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đã đăng kiểm tàu thuyền, bảo đảm đủ số lượng nên hoạt động khai thác cát đã đáp ứng kịp thời, đầy đủ nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Cuối năm 2022 là lúc các doanh nghiệp tăng tốc thi công dự án nên cần nhiều cát xây dựng và kết hợp một số nguyên nhân khác nên có thời điểm khan hiếm cát. Hơn nữa cũng có những thời điểm xăng dầu tăng cao nên giá cát cũng biến động tăng theo, ông Võ Văn Minh, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường chia sẻ thêm.