Khoảng hơn 1 tháng nay, giá các loại  ở Gia Nghĩa liên tục tăng giá. Theo khảo sát vào cuối tháng 11/2022, cát xây đang được các đại lý vật liệu xây dựng bán với giá hơn 500.000 đồng/m³. Cát tô có giá cao hơn, khoảng gần 600.000 đồng/m³. Đây là mức giá cao kỷ lục so với nhiều năm trở lại đây. Thế nhưng, đầu tháng 12, giá cát liên tục xác lập kỷ lục mới. Cụ thể, cát xây giá 550.000 đồng/m³ trở lên. Cát tô dao động khoảng 650.000 đồng/m³.

Anh L.H.V đang xây 1 ngôi nhà rộng hơn 100m² ở phường Nghĩa Tân (Gia Nghĩa) được khoảng 1 tháng nay. Ngày 13/12, anh mua 1 xe cát tô 15 m³, với giá cát đã tăng 100.000 đồng/m³. So với trước đó, anh phải chịu thiệt 1,5 triệu đồng. Anh H.A.V, một chủ thầu xây dựng công trình dân sinh ở Gia Nghĩa, thường ký hợp đồng với khách hàng theo hình thức chìa khóa trao tay. Giá cát lên, anh cũng phải điều chỉnh các hợp đồng với khách hàng.
  Đắk Nông có nhiều mỏ khai thác . Vậy mà không hiểu sao các đại lý vật liệu xây dựng lại kêu khan hàng. Giá cát hay vật liệu xây dựng tăng, chúng tôi điều chỉnh giá. Lợi nhuận phía nhà thầu có giảm, nhưng thiệt thòi nhất vẫn là người dân, anh V cho hay.

Qua tìm hiểu, gần đây, các cơ quan chức năng 2 tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông đang tăng cường kiểm tra các tàu thuyền khai thác cát. Những tàu thuyền chưa được đăng kiểm, không đủ điều kiện về kỹ thuật, lái tàu, thiết bị an toàn… đều phải dừng hoạt động. Nhiều đơn vị khai thác cát phải chấp hành yêu cầu của cơ quan chức năng, nên dừng hoạt động hoặc giảm số tàu. Một số chủ mỏ cát cho biết, hiện mỏ đã bán hết khối lượng khai thác trước đó và tạm dừng bán cát.

Trong khi đó, nhu cầu  cuối năm tăng cao, dẫn đến nguồn cung không đủ, gây nên tình trạng "khan" hàng cục bộ.  ở Đắk Nông tập trung chủ yếu ở sông Krông Nô và hiện UBND tỉnh Đắk Nông đã cấp phép cho 7 đơn vị khai thác. 

Theo bảng giá vật tư, vật liệu xây dựng tháng 10 (công bố cuối tháng 11/2022) của Sở Xây dựng Ðắk Nông,  tại nơi sản xuất (Krông Nô) là 230.000 đồng/m³ và cát tô 280.000 đồng/m³. Giá cát xây, cát tô bán tại Gia Nghĩa từ 420.000 - 470.000 đồng/m³; Ðắk R’lấp 470.000 - 510.000 đồng/m³; Tuy Ðức 540.000 - 590.000 đồng/m³; Ðắk Glong 550.000 - 590.000 đồng/m³…

Giá cát nói riêng,  nói chung được Sở Xây dựng ban hành trên cơ sở khảo sát mặt bằng giá trung bình tại các địa phương. Nhưng theo các đại lý vật liệu xây dựng, giá cát đang bán ngoài thị trường cao hơn nhiều so với giá của Sở Xây dựng công bố. Ví dụ như tại Gia Nghĩa, giá cát hiện tại đang cao hơn khoảng 130.000 - 180.000 đồng/m³ tùy loại. Giá cát ở Tuy Đức, Đắk Glong cũng cao hơn khoảng 100.000 đồng/m³.

Một chủ đại lý vật liệu xây dựng ở Gia Nghĩa cho rằng, việc một số mỏ cát ngừng khai thác hoặc giảm sản lượng đã gây nên tình trạng “khan” hàng cục bộ, nhất là cát tô. Bởi vì không phải mỏ  nào cũng khai thác được cát tô.

Ít tháng nay, các cơ quan chức năng thực hiện nghiêm việc kiểm soát việc tải trọng cuối năm nên các xe phải chạy theo tải trọng cho phép. Bên cạnh đó, giá nhiên liệu vẫn còn ở mức cao, ảnh hưởng tới chi phí vận chuyển.

So với giá bán tại mỏ, giá cát đến tay người tiêu dùng đã tăng hơn gấp đôi. Doanh nghiệp kinh doanh không bị ảnh hưởng nhiều bởi nhập cao thì bán cao. Nhà thầu xây dựng thì có phương án điều chỉnh cho hợp lý. Chỉ có người dân đang xây dựng là phải chịu thiệt thòi, chủ đại lý  cho biết.